# 48- SZANGHAI – CHINY – OTWARTE OKNO - NA PANSTWO SRODKA…

 cpt. Roman Miciński
   

..ZABIORĘ WAS ® :

© cpt.Roman Micinski

     …Tym razem do Chin…Napewno dawno tam nie byliscie…zapewnie od czasu ,kiedy bylismy razem w Yantianie;o))...albo od grudnia 2016..kiedy pokazalem Wam zdiecia z redy Yangshanu..?

          Ale dzisiaj bedzie o Shanghaju...ktorego port na rzece Yangcy juz tak sie zatykal od ruchu statkow,ze chinczycy wybudowali- laczac kilkanascie skalistych wysepek..  najwiekszy terminal kontenerowy swiata- YANGHSAN - na ktorego redzie wlasnie zrobilem grudniowe zdiecia..Poniewaz w miedzyczasie jeszcze raz bylem w Shanghaju- tym satrym porcie na rzece Yangcy...nie zarzucicie mi ,ze nie znam tematu Szanghaju..bo w krotkim czasie 3 miesiecy-pomimo pobytu tez na 3 innych kontyneteach(2 Oceanach i kilku morzach ;o)..objezdzilem w ostatnim czasie Szanghaj z kazdej mozliwej strony..ups!

         Rzeka Jangcy jest najdluzsza z chinskich rzek, ze swoimi 6300 km dlugosci - plasuje sie na 3-cim..miejscu w rankingu swiatowym(po Nilu i Amazonce).Oprocz oczywistego  nawadniania glownego chinskiego zaglebia produkcji ryzu,spelnia role wygodnej autostrady (statki rzeczne doplywaja az do Chongqing, oceaniczne …do Wuhan) dla zeglugi, zarowno towarowej jak i pasazerskiej.Do czasu wybudowania najwiekszej na swiecie zapory w poblizu miasta Yichang w prowincji Hubei ,zapewniala tez latwy dostep do zaglebia turystycznego, jaki stanowily..TRZY GRACJE - przepiekny przelom rzeki,wcinajacej sie wglab skal  wyzyny tybetanskiej i laczyla  liniami zeglugowymi Plaskowyz Tybetanski z morzem Wschodnio Chinskim.Czy mozna przecenic walory rzeki siegajacej ¾ odleglosci w glab olbrzymich chinskich terytoriow??...Ponad 6 000 km dlugosci – srodkowe okno, szeroko otwarte do srodkowych Chin, czyli Panstwa Srodka…

 

Zapora Trzech Gracji usytuowana przy gracji Xiling - jest najwiekszym inzynieryjnym projektem swiata-ktorego pelny,niestety–glownie negatywny wplyw na srodowisko, juz jest odczuwalny–ale nie jest w pelni rozpoznany i przewidziany..Budowana przez ponad 16 lat , eksploatowana prawie 14 lat sklada sie z blisko 190 metrow wysokosci zapory,dlugiej na 2309 metrow,zamykajacej swobodny przeplyw rzeki i tworzacej jezioro, ktore wraz ze wzrostem poziomu, zalewa tez pozostale 2 Gracje Qutang i Wuxian ,a rozciaga sie na ..663 km dlugosci.Zapora spowodowala juz zalanie miast i miasteczek, ktore byly domem dla ponad 3 milionow ludzi i zmusila ich do migracji w inne regiony Chin.

            Zapora ponoc juz w pelni kontroluje wylewy tej nieujazmionej dotad rzeki i ze swoimi 34 turbinami wodnymi ,oraz  produkcja 22.5 milionow kilowatow ,zapewnia elektrycznosc dla srodkowych i poludniowych Chin (najwiekszy taki projekt na Ziemi)… Sluzy – 5-cio poziomowe,podwojne zestawy do ruchu napolnoc i poludnie od zapory wybudowane zostaly do swobodnego przekraczania zapory przez spore nawet statki.Ostatnio - luty 2017 roku, 40 dniowa przerwa konserwacyjna spowodowala kolejke ...900 statkow czekajacych na przesluzowanie - co swiadczy o waznosci dla gospodarki nie tylko Chin, ale tez ..Swiata.Dodam, ze rocznie ta droga wodna przemieszcza sie przez zapore 130 milionow ton ladunku. 
Niestety slynne delfiny slodkowodne rzeki Jangcy, zwane “baiji” zniknely juz w 2006 roku pomimo zapewnien ekologow ,ze dadza rade i przetrwaja ten projekt - przekraczac zapore.Byl to specyficzny dla Jangcy gatunek delfina slodkowodnego siegajacy okolo 2.5 metra,zywiacego sie, za pomoca 30 do 36 par zebow , glownie rybami z gatunkow podobnych do naszego wegorza.Naukowa ,ponad  6 tygodniowa wyprawa naukowcow  w 2006 roku, wzdluz rzeki, nie odkryla juz ani jednego osobnika, tych z wyrazu”twarzy”, ciagle usmiechajacych sie delfinow..Nie tylko zapora , ale tez kondensacja zanieczyszczen srodowiska - wody ,gleby i powietrza spowodowana inwestycja , przekroczyla juz nie tylko zdrowy rozsadek ,ale tez najbardziej lagodne normy-bedac na granicy calkowitej katastrofy ekologicznej.

Ale my skupimy sie  sie na drugim koncu tej wielkiej rzeki - na jej ujsciu do morza wschodnio-chinskiego, gdzie znajduje sie nasz glowny “temat” postu..Szanghai.

Zaledwie 1000 lat temu-okres relatywnie krotki w Historii Chin..byla to strategicznie umiejscowiona przy ujsciu wielkiej rzeki-wioska rybacka,prawa urzadzania targow uzyskala dopiero w 1074 roku, a prawa miejskie w 1159..Zaledwie 150 lat pozniej – uzyskala status osobnej prowincji i…prawo pobierania podatkow. Gwaltowny rozwoj miasta w czasie dynastii  Ming(1368-1644) nastapil wraz z otwarciem nowego kanalu ujsciowego rzeki do morza ,co nie tylko zapobieglo wyplycaniu ujscia rzeki przez nanoszone muly co uniemozliwialo zegluge , ale tez skrocilo trase dla ruchu dzonek ,ktore transportowaly w obu kierunkach  ludzi i wszelakie dobra...

Szanghai nigdy nie lezal na glownej trasie slynnego Jedwabnego Szlaku, ktory aktywny od 1000 lat …przed nasza era ,przez historykow uznany  zostal za w pelni uksztaltowany w 2-gim stuleciu p.n.e Trzy podstwowe, przewozone w tym czasie towary z Chin do swiata  zachodniego, czyli do miejsca ktore dzisiaj nazywamy Europa, obejmowaly wlasnie wyroby z:

nefrytu i jadeitu,doskonalej jakosci brazu( na zdieciu..ponad 1000-letni odlew bez sladu rdzy-mimo szkodliwego srodowiska wielkiego miasta) ,oraz material i gotowe ubiory z jedwabiu,ktory dal nazwe calemu szlakowi, a tajemnica jego produkcji byla najbardziej strzezona tajemnica Chin.

          Zdobyczne jedwabne  ubiory Aleksandra Wielkiego,Togi Rzymskich Dyktatorow,Krolewskie szaty,jedwabie  posciele Krolowych,jedwabie Wenecji ( w tym ubiory i bielizna np.slynnego Casanovy (1725-1798), czy  towary na Gieldzie Jedwabiu w sredniowiecznej Walencji..przyjechaly na garbach Baktrianow i Dromaderow pokonujac pustynie,wysokie gory i bezkresne stepy Jedwabnego Szlaku przez oba kontynenty.Bagdad byl wtedy ich miejscem przeladunkowym,skad juz latwo wszelkie chinskie towary, trafialy do portow wschodniej czesci Morza Srodziemnego ,a z tamtad, juz statkami handlowcow …do Rzymu i innych miast Srodziemia.Pierwszym objawem globalizacji..tak globalizacji!!!, bylo za czasow Imperium Mongolskiego(1250-1350) reaktywowanie Szlaku i jego pelna aktywnosc, gdyz karawany mialy bezposredni dostep do srodka Chin i do Europy… az po Wieden(sic!)- pod twarda i nie przewidywalna , ale jedna reka mongolskiego Chana.Rozwoj morskiego systemu transportu na morzu indyjskim,miedzy 1000 ,a 1500 rokiem, dzieki latwiejszym, szybszym do pokonania i pozbawionym oplat lokalnych wladcow drogom morskim, szybko pod wzgledem wartosci i ilosci przewozonych towarow, wyprzedzil droge ladowa.A to juz byla wielka szansa dla Szanghaju,ze wzgledu na jego pod tym wzgledem staregiczne polozenie.

Shanghai – mimo ze na uboczu szlaku, przezywal gwaltowny rozwoj  i wyspecjalizowal sie w produkcji tych tradycyjnych wyrobow. Mimo ,ze produkcja tradycyjnych szat z jedwabiu nie znajduje wspolczesnie zbyt wielu klientow – jedwab jest ciagle synionimem luksusu i jest ciagle obecny na salonach w wersji modnych i trendy wyrobow, dla wielkich i malych tego Swiata.

Na zdieciach kokony jedwabnika gotowe do rozwijania nici,fazy rozwoju jedwabnika,

  ,oraz niemal gotowy wyrob - w tym przypadku”puchowa“ koldra z recznie “ rozczesanych” wlokien jedwabnika, czekajaca tylko na obszycie jedwabnym materialem.
Wypada tez wspomniec o Artystach wykorzystujacych naturalnie barwiony jedwab..ktorzy ”maluja” obrazy dlugimi tygodniami wyszywajac je na jedwabnej kanwie…

Szanghai rozwijal sie w zawrotnym tempie w czasie dynasti Qing (1644 -1911) ,wraz z szalonym popytem na stroje zrobione z  materialow innego naturalnego produktu - bawelny.

Jest prawie niemozliwe, z naukowego punktu widzenia,odkrycie calej drogi ewolucji roznych odmian bawelny. Chwilowo za najstarsze gatunki (7 000 lat) uznaje sie ziarna odmiany  znalezionej w dolinie Tehucan w Meksyku, ale udowodnione sa historie plantacji  z Chin(i Indii) ,o co najmniej 5000 letniej tradycji. Zdecydowanie amerykanskie T-Shirty sa znacznie mlodsze , gdyz europejscy osadnicy pierwsze plony bawelny zbierali w 1607 roku w koloni Jamestown…


Szanghai juz na poczatku 18 wieku byl w centrum produkcji bawelny i gotowych ubran i materialow z niej zrobionych.Pierwsza Wojna Opiumowa, zakonczona umowa z Naijing w 1842, stanowila dla Szanghaju kamien milowy w rozwoju.Chiny zmuszono bowiem do kolejnego otwarcia sie na swoj lukratywny rynek i Szanghai stal sie tym oknem na swiat i oknem swiata na Chiny.Najpierw Anglicy , a pozniej kolejno Francuzi i Amerykanie uzyskiwali,  tuz poza historycznymi murami miasta, swoje eksterytorialne strefy, z przywilejami handlu towarami z w obie strony.Najstarsza zachowana czesc miasta - Nanshi ze swoimi zbudowanymi w 1784 roku, na wodach krajobrazowego jeziora, domami herbaty Huxinting- pochodzi wlasnie z konca 18 wieku.

Zygzakowaty most w poprzek jeziora – zapobiega przedostaniu sie "diabelskiego nasienia" do Yu Yuan – “boskim” chinskim ogrodom, zbudowanym  w XVI wieku,dla bogatego wlasciciela ziemskiego, pana o imieniu PAN YUNDUAN - wielkiej szychy z czasow epoki Ming.

Podobnie wygiete w gore krawedzie dachow ,wszelkie zle moce odrzucaja od domostw, uniemozliwiajac im zaklocanie spokoju domownikow..

Przegrana przez Chiny, I-sza Chinsko–Japonska wojna w 1895,dzieki wymuszonym reparacjom wojennym-po raz kolejny otworzyla rynki Szanghaju I Chin na Japonski i Zachodni biznes.Pomimo zawirowan komunistycznych w 1921 roku, rewolucji komunistyczne  z 1927 zakonczonej krwawo przez Chiang Kai-sheka(Ojca Narodu Tajwanu)-Shanghai pozostawal ciagle miejscem, gdzie Zachod spotykal sie ze Wschodem-wielkim Panstwem Srodka.Jego potencjal i wzajemne wykorzystanie technologi przynosilo niesamowite profity mimo zawirowan histori , roznic kulturowych i mentalnosci… nie mowiac na przyklad chocby o jezyku..

Ale dzieki temu byle, eksterytorialne obszary miasta-chocby okolice ulicy Nankin ,zachowaly wprost europejska architekture..

Nastepna specjalizacja Szanghaju staly sie slodkowodne perly.Pozyskiwane naturalnie w zasadzie na calym swiecie,zarowno morskie jak i slodkowowdne ,(te najladniesze pochodzily z Zatoki Perskiej),ale ich mala dostepnosc szybko wywindowala ceny na poziomy niedostepne nawet dla tych lepiej,  szczesliwiej urodzonych i najwyzej umiejscowionych w hierarchi spolecznej.

Juz w latach 20-tych Szanghaj stal sie swiatowym liderem w produkcji i handlu  hodowlanych,slodkowodnych perloplawow i uzyskiwania z nich komercjalnie uzytecznych perel.Rzeczne perloplawy, podobnie jak ich morscy pobratymcy, produkowaly perly poprzez pokrywanie cienka warstwa masy perlowej,drazniacych je zanieczyszczen, czy robakow.Proces wymuszania produkcji perly,opanowany wpierw przez Japonczykow,polegal na umiejscowieniu w zdrowych perloplawach sztucznych “zanieczyszczen” i nadzieja, ze po latach,usmiercajac perloplawa uzyska sie naturalna perle.Najcenniejsze sa oczywiscie idealnie kuliste,najlepiej czarne, rozowe ,lub biale,oraz kremowe.Inne, w nieregularnych ksztaltach zwane sa ..barokowe i jesli ciagle maja ksztalt regularny np. lezki,gruszki ,lub dzwonu znajduja nabywcow.Pozostale mieli sie na perlowy pyl…



Mialem szczescie -“moj” perloplaw mial az 4 perly!! W tym 2 - o idealnych ksztaltach sferycznych i pieknych kolorach,ale zgodnie z moja obietnica przed otwarciem perloplawa… pozostaly wlasnoscia wlasciciela hodowli…No, chyba, ze chcialbym zaplacic za nie wysoka cena rynkowa…A tak na marginesie..tylko najwyzszej klasy specjalisci sa w stanie odroznic, czy perla jest “naturalna” czy wyrosla w hodowli perloplawow..natomiast nawet laik rozrozni naturalna perle ,wsrod sztucznych(robionych na masowa skale –glownie ze..szkla..;o))

Jesli juz jestesmy przy “naturalnych wyrobach”-hobbistyczna hodowla olbrzymich,jak panstwo Chinskie;o)),owadow jest ciagle kultywowanym- na zdieciu uliczny sprzedawca oferujacy..Pasikoniki Olbrzymy ,Szerszenie oraz inne Chrzaszcze w wersji MAKRO w gustownych roznokolorowych klateczkach …taki np. urodzinowy prezencik jest zawsze mile widziany, chociaz np. Chinskich cykad z oczywistych wzgledow nie polecam-dzwiek, ktory wytwarzaja uszkadza trwale sluch juz po minucie..

      Zanim jeszcze wybuchla II wojna swiatowa w Europie, Japonczycy w swojej ekspansji krwawo zajeli Szanghai w 1937 roku i okupowali go do 1945 roku.Miasto za swoja nowoczesnosc ,kontakty ze swiatem zachodnim zaplacilo wysoka cene w 1949 roku, kiedy to chinska rewolucja komunistyczna uznala je za miasto zepsute kapitalizmem ,konsumenckie, wiec nie pasujace do komunistycznej ideologi.Zostalo wiec szybko pozbawione wszelkich srodkow kosztem rozwoju innych regionow Chin.Taka sytuacja trwala az do poznych lat 70, czyli chinskich reform ekonomicznych.Na szczescie dla miasta ,w 1984 uznane zostalo przez chinskie wladze centralne za strefe specjalna, przeznaczona dla zagranicznych inwestycji i od tamtej pory przezywa niesamowity rozkwit!.

       Prawie naprzeciw tzw. zlotej mili – miejsca gdzie rzeka Wusong wplywa do Jangcy,miejsca gdzie istnialo,otoczone murem miejskim, historyczne centrum zwane Nanshi(Nantao),powstaje od lat 90-tych imponujaca dzielnica Pudong.Widoczna z daleka dzieki najwyzszym budynkom w miescie(np.Jin Mao 421mtr!) jest Szangajskim centrum najnowszych technologi,laczac tradycyjna przeszlosc z 22 wiekiem..Tak to wlasnie tutaj stoi Orientalna Wieza Perlowa – bo tak nalezaloby przetlumaczyc jej nazwe,i to stad jedna z dwoch eksploatowanych w swiecie(druga jest w Dubaju na sztucznej wyspie Jumeira) superszybka kolej na poduszce magnetycznej-Maglev(nazwa od magnetycznej levitacji;o)) laczy ta supernowowczesna dzielnice, z olbrzymim nowowczesnym miedzynarodowym portem lotniczym o nazwie …Pudong.Odleglosc ponad 30 km pokonuje sie w czasie ponizej 8 minut.. sprawdzalem ;o))

Pomimo posiadania wygodnego sportowego obuwia - wyprawa na 274 pietro  Shanghajskiego Oriental Pearl Tower , nie wymagala wspinaczki schodami - to kilkuminutowa podroz jedna z kilku superszybkich wind…

Jak dzisiaj wyglada “ jedwabny szlak” chinskich wyrobow trafiajacych na rynki wspolczesnego swiata?.. Karawany wielbladow zastapiono 400 metrowymi kolosami-kontenerowcami o pojemnosci (jak na razie) do …22 000 kontenerow, mieszczacymi wszelkie mozliwe do wyobrazenia chinskie dobra, juz indywidualnie ,a nie w karawanie ,”przebijajace” sobie wolna droge na Oceany.Na zdieciach widok radarowych ekranow na podejsciu i wyplynieciu z Yangshan. Wspolczesny Jedwaby Szlak..

Port w Szanghaju,a raczej trzeba byloby powiedziec… porty ,,bo jest ich kiladziesiat terminali, sa najwieksze w Chinach i …na swiecie.Okupuja nie tylko brzegi rzeki Jangcy w obrebie samego miasta ,ale tez cale ujscie tej wielkiej rzeki.Najwiekszy I najnowowczesniejszy z nich to polozony na poludnie od miasta… Yangshan - ktory polaczony z ladem …35 km dlugosci mostami-polaczyl kilkanascie skalistych wysepek na otwartym morzu - w jeden terminal i jest w stanie obsluzyc kiladziesiat(okolo 60- ciu) najwiekszych na swiecie kontenerowcow…rownoczesnie.Jest to tez miara wielkosci eksportu przechodzaceg przez Szanghai.I ciagle powstaja nowe terminale - ten to nowo otwarty w Grudniu 2016 - gdzie bylem jednym z pierwszych obslugiwanych statkow.




Coz ,ale takie sa wymogi wspolczesnego swiata…jedwabny,bawelniany plastikowy, elektroniczny szlak..

© cpt.Roman Micinski