sobota, 29 grudnia 2018

#77- Brazylia - SAMBA REGGAE-PRZYWROCONA DUMA Z KARNAWALU...

cpt.Roman Miciński     









                             



...ZABIORĘ WAS ®
© cpt.Roman Micinski 
   ________________________________________________________
Czy znacie,pamietacie ten teledysk Mikela Jacksona???
Znacie? ...to posluchajcie raz jeszcze...

Mikel Jackson -"They don't care about US.."



Co laczy Senegalska(Afryka Zachodnia) wyspe Goree, z Brazylijskim Salvadorem w stanie Bahia? Pozornie… wiecej dzieli, niz laczy..Geograficznie –to dwa rozne kontynenty,2 swiaty o calkowicie roznej histori-jeden jest kolebka ludzkosci (wszyscy, wspolczesni mieszkancy Ziemi…‘wyszliśmy” z Afryki…),drugi patrząc pod względem wieku ,..jest mlokosem, nie bez przyczyny nazywany w Histori - Nowym Swiatem.Dzieli je tez Ocean Atlantycki - fakt w tym miejscu najwezszy,ale jednak Ocean...nie tak latwy do przebycia…
Pozory i pierwsze wrazenie jednak myla-laczy je wspolna,tragiczna historia…To wlasnie z tej ,senegalskiej wyspy,lezacej zaledwie 2 mile morskie od stolicy kraju – Dakaru, na przestrzeni zaledwie okolo 350 lat,lowcy niewolnikow ,skladajacy sie czesto z pobratymcow z sasiednich plemion,statkami niewolniczymi, „wyesportowali” ok. 20...milionow afrykanczykow! Byli to niewolni przedstawiciele niemalze wszystkich zamieszkujacych ten kontynent ludow ,plemion i szczepow afrykańskich, a ich eksport odbywal się często pod nadzorem ,kontrolujących ten „bussines”, arabskich lowcow glow, którzy zdominowali oba kierunki eksportu zywym towarem-ten na wschod –przez ciesnine Mab al Mandep na Morzu Czerwonym (do krajow arabskich Zatoki Perskiej i do Cesarstwa Bizantyjskiego, a pozniej do Wielkiego Imperium Osmanskiego),oraz ten do nowych krajow zachodniej polkuli - obu Ameryk i Europy.

                  Miedzioryt„-Galera-Statek Niewolniczy” 
                  Grafika Henryka Feilhauera (ok.1998)

Upchani do granic niemozliwosci,pod pokladami czesto specjalnie budowanych statkow niewolniczych,wyplywali do… „Nowego Swiata”- glownie Brazyli,USA,Kuby i Haiti, zakuci w kajdany i dyby,jako sila napedowa ekonomi Nowych Ziem.Okolo 6 milionow z nich...nigdy tam nie dotarla,warunki dlugiej podrozy,przeladowane statki nie zapewnialy komfortu wspolczesnych cruizerow i pasazerskich liniowcow.
Historia niewolnictwa z punktu widzenia ‘Czarnego Ladu”,a szczegolnie senegalskiej wyspy Goree , wymaga na pewno osobnego postu.Kto wie, może „dorosnę „ do jego napisania już wkrotce…
Handlarze niewolnikow ,wlasciciele statkow niewolniczych,czesto europejczycy narodowosci takich jak Brytyjczycy,Francuzi,Holendrzy,ale tez Niemcy i np. Belgowie ,pedzeni checia bajonskich zyskow,z handlu swieza sila robocza dostarczana do plantacji
 Nagroda zlotego ziarna kakaowca dla Gubernatora stanu Bahia-którego Salvador jest stolica – za swiatowe osiagniecia w produkcji ziarna kakaowego.

trzciny cukrowej,kawy,ziarna kakaowca ,czy bawelny-często po jednym udanym rejsie dorabiali się fortuny,bedacej podwalina rodzinnych majatkow utrzymujących nawet ...nastepne pokolenia i już calkiem formalny, często nobilitujących ich samych i ich rodziny, bussines .A ponieważ „ prestige oblige”, wiec zgodnie z nowym ,swieckim zwyczajem dowartosciowywali się budowa okazałych rezydencji rodowych ,ich oficjalne i reprezentacyjne biura rowniez nie grzeszyly skromnoscia...


  












Ba, powstawaly dzięki tym brudnym zyskom cale miasta,ktorych architektura i bogatymi zdobieniami, żeby nie wspomnieć o wyposazeniu, wspolczesnie jako turysci, zachwycamy sie,nie domyslajac sie nawet zrodla bogactwa ich budowniczych i wlascicieli.
Jednoczesnie handlarze niewolnikow często targani wyrzutami sumienia…probowali odkupic swe grzechy budujac np. koscioly(szukajcie na tym blogu opowiedziana juz historie kosciola sw.Mikolaja w Liverpoolu), wspomagając konwenty  (np. konwent i kosciol sw. Franciszka w Salvadorze –którego laczna waga zlota uzytego do zdobien barokowego wnętrza przekracza 800 kg)



 




Kościoł i konwent sw.Franciszka w Salvadorze – Bahia.


,lub budując przy nich ogolnodostepne szpitale, czego przykładem może być szpital przy kościele Misericordia














Uwierzcie ,naprawdę wielu udzialowcow,kapitanow,piratow ,czy tez  ryzykujących wszystko lacznie z własnym życiem obierzyswiatow, dolaczalo do bajecznie opłacalnych rejsow na tzw. Zlotym Trojkacie( Europa-Afryka,Afryka- Ameryka-Poludniowa,Karaiby ,lub Ameryka Polnocna) i szybka stało się nobilitowanymi ,uznanymi w swoich środowiskach osobistościami,nierzadko docenianymi apanażami i wysokimi  oficjalnymi stanowiskami, oraz tytułami nadanymi przez Krolow. (przykład- choćby znani Sir Francis Drake, czy Sir Henry Morgan).










Port w Salvadorze-to tutaj jeszcze do niedawna cumowala flota niewolniczych zaglowcow...

Z Angli (..z Europy) statki te wyplywaly do Afryki z tanimi tzw. paciorkami(produkt uboczny wytopu zelaza i stali), oraz porzadanymi w Afryce-siekierami, wyrobami stalowymi i..bronia palna(glownie najstarszych typow,już nie używanych w aktualnych konfliktach krajów..bardziej rozwiniętych w technice wojskowej).W Afryce sprzedawana ,lub zamieniana była z bajonskim zyskiem, na tzw. zywy towar ,który dostarczany był do obu Ameryk,gdzie z kolei zamieniany byl na inny superzyskowny towar –tak porzadana w Europie-bawelne, cukier, kakao i kawe…
Ta Historia pisala sie nie mniej niz przez 400 lat..i  ciagle jeszcze zaledwie 130 lat temu…kiedy to oficjanie ogłoszono abolicje handlu niewolnikami w Ameryce srodkowej i poludniowej.















W Salvadorze - Bahia …

 25 marca 1807 parlament brytyjski przyjął uchwałę, która zakazywała Anglikom udziału w handlu niewolnikami. Na ostateczne zniesienie niewolnictwa w koloniach Imperium trzeba było poczekać do 1834 roku. W 1862 roku Prezydent USA  Abraham Lincoln, polityk dość umiarkowany, ale zdecydowany przeciwnik niewolnictwa, ogłosił zniesienie tej instytucji,ale targi niewolnikow –choc juz niejako w  konspiracji, odbywaly sie na przyklad w Charleston i poludniowych stanach ,przez nastepne dlugie lata. Długo trwał również proces abolicji w Ameryce Południowej ,której system plantacji opieral się, podobnie jak w USA, na niewolniczej sile roboczej. W Brazylii i na Kubie miało to miejsce dopiero w latach 1880 -tych. Najdłużej handel niewolnikami odbywał się w Afryce Wschodniej, gdzie prym w tym procederze wiedli handlarze arabscy...






Salvador- karnawal trwa…

Niestety triumf abolicjonizmu nie przyniósł końca niewolnictwa w świecie. Mimo, że formalnie było zakazane, w praktyce nigdy nie zostało zlikwidowane. Współcześnie na wszystkich kontynentach kilkadziesiąt milionów osób żyje w stanie zniewolenia. Według Global Slavery Index tylko w pięciu krajach (Indie, Chiny, Pakistan, Uzbekistan, Rosja) żyje ponad 20 milionów osób wykonujących pracę niewolniczą.Jesli myślicie ze proceder zaniechano –pomyslcie raz jeszcze.
Powyzej autentyczne , niestety drastyczne zdjecie z..targu niewolnikow w..Libii, wykonane z data ..15.Grudnia 2018…pozostawię go bez komentarza..

Handlarze niewolnikow,czesto calkowicie nieświadomie, oprocz sily roboczej ,eksportowali tez szeroko pojeta kulture,przenoszac miedzy kontynentami artystyczne style poszczegolnych plemion,muzyke,wierzenia, ale tez duchy i zabobony(slynne woodoo...).Na nowym kontynencie ,wraz z kultura europejska, tez w końcu importowana),tworzyly almalgamat w przejawach kultury w której wszyscy przybysze próbowali się jakos znaleźć…Do histori kolonialnej Brazyli jeszcze wrocimy,jest to temat rzeka wielkości( i dlugosci) co najmniej..Amazonki...
















Natomiast trzeba sobie uzmyslowic, ze historia potomkow niewolnikow , uwolnionych abolicja niewolnictwa w Brazyli – podpisana i ogloszona przez ksiezniczke Izabele 13 maja 1888 roku, nie uznala automatycznie wyzwolonych za rownych prawem obywateli Brazyli.Podobnie jak w daleko bardziej zdemokratyzowanych Stanach USA,ciemnoskorzy brazylijczycy jeszcze do dzisiaj,na codzien, odczuwaja dyskryminacje i wyobcowanie.












Afryka-z tamtad WSZYSCY wyszliśmy, tam leza nasze korzenie…Pomnik afrykańskiego wojownika w  Salvadorze-Bahia

Odpowiedzia na to stal sie w przypadku Salvadoru-Bahia(nie bez przyczyny, nazywany nieoficjalnienie najbardziej afrykanskim miastem obu Ameryk)… ruch OLODUM.

Ale moze zacznijmy od poczatku...
Nikt nie zaprzeczy, ze tak powszechna w Brazyli..i nie tylko..Samba.. ma korzenie w afrykanskiej muzyce plemiennej i tancach Czarnego Kontynentu.Powstala ..tak! w najbardziej „czarnych” dzielnicach Salvadoru!
 Jedna z jej odmian,jest opisywana przeze mnie w poscie #70-„Brazylia,Bahia,Salvador-okno dobrego zycia...” -  odmiana zwana„Caponeira”-ktora jest taniecem i jednoczesnie sztuka walki-powstala… w okresie pelnego niewolnictwa .Salvador do dzisiaj jest „Caponeiry” swiatowa stolica, z najslynniejszymi jej szkolami(jedna z nich..znalazla siedzibe w starym gorujacym nad miastem i portem forcie obronnym).













Potomkowie ledwo wyzwolonych niewolnikow,na fali nostalgi za Czarnym Ladem, wytworzyli w Salvadorze specyficzny dla stanu Bahia styl muzyki i tanca zwany „Samba de Roda”.Na fali emigracji Bahijczykow do Rio de Janerio (drugiej po Salvadorze stolicy Imperium Brazyli - od1889 Republiki) ,po tzw. wojnie na Canudos –(plaskowyz w Bahia) muzyka ta trafila, w 1900 r. do rosnacego jak na ...KAWIE ups! miasta Rio de Janerio.
Tutaj pod wplywem harmonicznych styli muzyki europejskiej ,a szczegolnie muzyki  bedacej kanwa...marszy wojskowych , Samba de Roda ewoluowala do dobrze wszystkim znanych rytmow „Samba de Janerio”.Slynny produkt  ups! turystyczny pod nazwa „Karnawal w Rio..”, ze swoja oprawa wizualno-muzyczna i specjalnie do tego celu zbudowanym , rozgrzanym do granic turystyczych mozliwosci przezycia,w letnim,styczniowo-lutowym sloncu SAMBADROMEM  , jest jego komercyjna..bardzo KOMERCYJNA odslona. Tak bardzo komercyjna, ze na wykupienie nawet tzw. czasowego ..np. 2-3 godziny na Sambadromie –biletu wstępu… nie stac wiekszosci Brazylijczykow.

A co z Salvadorem? Co z Bahia? Czy nie zareagowali na odarcie wlasnej histori, z histori powstalej tutaj Samby?


„Najczarniejszy stan”, ze swoimi mieszkancami w wiekszosci, jak powiedzielismy wyzej, potomkami niewolnikow, identyfikowani z tzw. Black-blocos, kwartalami, glownie starego, pohiszpanskiego starego miasta ,a szczegolnie okolic dzielnicy i nachylonego pod niemal niemozliwym do przebycia pieszo katem- placu Pelourinho, wytworzyli ponownie cos swojego i niepowtarzalnego...NOWA SAMBE, zwana Samba Reggae.















Reprezentuje on wysilki nie tylko odtworzenia wlasnej,niepowtarzalnej torzamosci ,w kontekscie dumy z wlasnego pochodzenia ,ale tez jest spajajacym ogniwem lokalnej spolecznosci, w walce o rownorzedne bialym (.. bielszym;o)) Brazylijczykom, prawa cywilne, spoleczne i oporem przed marginalizacja. https://www.facebook.com/zabiorewas/videos/275649569788004/
Chec paradowania w Karnawale, wraz z  wlasnymi zespolami, latwa do odroznienia muzyka ,byla tak silna, ze w latach 70 ubieglego wieku zaowocowala nie tylko muzyka,emocjonalnymi tancami, ale wprost ruchem spolecznym skupionym wokolo roznej od wszystkich innych,wlasnej,niepowtarzalnej kulturowo muzyki.












Sama nazwa Samba Reggeae sugeruje konotacje  i konteksty zaczerpniete z klasycznej Samby wymieszanej z Karaibskim ,a scislej Jamajskim( Bob Marlow!) Reggae ,z pobrzmiewajacym gdzieniegdzie motywem zaczerpnietym z karaibskiego Calypso music.I jest to prawda,ale podobnie jak w przypadku techniki kolarzu w grafice - ten tygiel muzyczno-taneczny ,bedac ponownie specyficzny dla Salvadoru i Bahi,
 tworzy wlasny niepowtarzalny rytm i klimat, wyrozniajac i wynoszac ponownie Salvadorskie Szkoly Samby Reggae na niedostepne dla innych ( w tym również innych regionow wielkiej Brazyli,ale tez ościennych Panstw) poziomy.
















Ten wyroznik przywrocil nie tylko dume ciagle jeszcze marginalizowanej czarnej spolecznosci, ale wprost umozliwil i dal prawo organizowania wlasnego ,ulicznego spektaklu karnawalowego (dla porzadku- odbywanego nie tylko w trakcie tradycyjnego Karnawalu,ale przez okragly rok, jesli liczyc codzienne warsztaty treningi i lekcje tanca, oraz gry na bebnach),a poniewaz skupiony jest w historycznym ,po portugalskim centrum Salvadoru, dzielnicach Maciel-Pelourinho , uratowal i pomogl zachowac koloryt i atmosfere pustoszejacego Starego Miasta.

To wlasnie tutaj - w Pelourinho...
















Centralny plac dzielnicy Pelourinho...




..25 Kwietnia 1979 powstala Szkola Samby i pozarzadowa organizacja OLODUM, z wlasnym wielkim zespolem bebniarzy,dajacym jednoczesnie mozliwosc(dzieki szkole bebniarzy powstalej w 1984 roku) uczestnictwa, dentyfikacji i wprost celow zyciowych dla afrykanskiego pochodzenia dzieci (czesto, dzieci ulicy),ale tez przyjezdnych i turystow.












Powyzsze zdjecia zatytulowalem „Gdzie LEZA granice ludzkiej milosci..”… zrobione na salwadorskiej ulicy,tuz po treningu OLODUM..ujelo mnie glebia milosci.
Na goracej ulicy Salvadorskiego Pelourinho ,gleboko spiaca dziewczyna podlozyla dlon pod pysk psa,członka rodziny..tulac go w podobny sposób jak sama tuli się do piersi meza…Ten skrawek bruku jest ich całym swiatem...

Nie zawezajac dzialalnosci Olodum do prostego, odtwarzania Samby Reggae ,poprzez rytmiczne,synkopowe uderzanie w roznego rodzaju bebny-















daje calej spolecznosci ,a szczegolnie szukajacym torzsamosci dzieciom i mlodziezy, mozliwosc rozwijania wszelkich artystycznych zdolnosci, szukania zatrudnienia i... przyszlosci rowniez poza gettem black-block.

Jezyk rytmicznej muzyki ,tanca , etnicznej torzsamosci ,ktore maja od pokolen we krwi-przemawia do nich dalece latwiej ,niz skazane na porazke,na sile wprowadzane, rzadowe programy edukacyjne.Daje cel, torzasamosc i milosc..

Wracajac do spotu muzycznego Mikela Jacksona-„They don’t care about us” 
Mikel Jackson -"They don't care about US.."
w wolnym tlumaczeniu- „Nic ich nie obchodzimy”…latwe do przypomnienia choćby z You Tube…Faktem jest zaczyna sie obrazkami z Rio de Janerio – 

  











chyba tylko po to, zeby uzmyslowic  widzowi, ze ... znajdujemy się w Brazyli,gdyz zaraz potem wszystko co sie dzieje ..odbywa sie w Salvadorze! A dokladniej w miejscu ktore staram sie Wam opisac,czyli najbardziej czarna z jego Salvadoru dzielnic - Pelourinio.













A wiec widac tam Plac Pelourinio ,widac kolorowe kamieniczki wokol niego .Kosciol....dla czarnych brazylijczykow, rozentuzjowane sama obecnoscia Mikela,roztanczone tlumy, raczej biedniejszych z ‘natury” mieszkancow..glownie mieszkancow okolicznych faweli ,bo i takich w generalnie niebiednej Bahi i samym Salvadorze, nie brakuje....Co widac przede wszystkim, to OLODUM i inne szkoly samby, a raczej ich zespoly bębniarzy…bez ich muzyki, bez szalonego rytmu na nich wytwarzanych z takim rozmachem..teledysku by po prostu nie było!!!...

  

No oczywiscie jest tez Mikel Jackson-jakze wymowny i pasujacy do amerykańskiego snu immigrantow- kariery… z nizin społecznych - na same szczyty…To on Mikel swoja obecnoscia i poparcie daje nadzieje mieszkancom faweli  i , jak slowa piosenki to podkreslaja …utorzsamiajacy sie z tymi o ktorych Oni(czytaj bogacze) - nawet nie mysla ,o ktorych nie dbaja...Widac rowniez Mikela na balkonie jednej z kamieniczek przy placu Pelourinio ....natomiast czego nie widac-milosiernie pozostawiono to poza kadrem teledysku...nie widac jak nieomalze upuszcza z tego balkonu podane mu male dziecko...Omalze, gdyz udalo mu sie w ulamku sekundy ponownie te dziecko pochwycic. Miejscowi dobrze ten epizod pamietaja i moze dlatego,ze w koncu nic sie nie stalo, balkon stal sie slynny, dolaczajac do wielu innych slynnych historycznie usankcjonowanych , slynnych balkonow w HISTORI SWIATA...
Przyklady –prosze bardzo-Balkon Romea i Juli w Veronie, Balkon Papierza w Rzymie, czy chocby balkon w palacu, siedzibie prezydenta Argentyny-Casa Rosada w Buenos Aires- miejsce przemowien Perona,Evity Peron i w koncu miejsce skad Madonna domagala się  wokalnie, aby mieszkancy Argentyny , za nia(grana przez Madonne- Evita Peron)...nie plakali..albo jakos tak ;o))


Tak na marginesie - dla turystow wstep na balkon Mikela Jacksona w Salvadorze - na czas okolo 1 minuty- kosztuje raptem ok. 2 dolary - grosze za mozliwosc postawienia stop w miejscu gdzie stal slynny Mikel..;o)) ( Do Casa Rosada w Buenos Aires raczej za zadne racjonalne pieniadze sie nie dostaniecie…no chyba, ze najpierw ,dostaniecie sie do argentynskiego parlamentu..wtedy szanse wzrastaja;o))
Czy mam dodawac ,ze Ruch Olodum,którego nazwa wzieta jest z jezyka plemienia Yoruba (Afryka Zachodnia –region Nigru i Conga –plemie utworzylo silne panstwo w XVII w miedzy Rzeka Niger ,a Dahomeyem)- OLODUMARE , a oznacza monoteistycznego boga, lub bostwo...siega daleko poza, ograniczona karnawalem dzialalnosc muzyczna i ogolnie artystyczna.Oprocz oczywistej pomocy dla dzieci od 7-14 roku zycia ,organizacja prowadzi i sponsoruje seminaria i konferencje poswiecone mniejszoscia etnicznym, wydaje tez wlasny miesiecznik  - Bantu Nago.Oprocz tego jest operatorem wytworni ..bebnow,kostiumow i wszystkich „pamiatek”  promujacych wlasna dzialalnosc, zatrudniajac glownie tych odrzuconych i wyalienowanych.














Zespol Teatru Olodum, powstaly na poczatku lat 90-tych, po latach wyodrebnil sie w osobna organizacje i uzyskal siedzibe w popadajacym w ruine Salvadorskim Teatro Villa Velha.Doprowadzil do jego calkowitej odbudowy stajac sie scena, z ktorej wywodza sie dzisiaj slawne nazwiska znane z brazylijskich scen.
Nie moge nie wspomniec tez o scislych zwiazkach Salvadoru ,wlasnie poprzez organizacje Olodum z ..polnocno amerykanska Floryda.Po wzajemnych wizytach i rewizytach zalozyciela zespolu Joao Jorge Rodrigueza w Uniwersity of of Florida i innych centrach kultury,dzieki amerykanskiemu profesorowi Dr.Larremu Crook- zaciesnila sie wpolpraca Olodum z florydzkim UF Collegem Sztuki, oraz Florydzko/Brazylijskim Instytutem.
Dzisiaj w trakcie Karnawalu,Ruch Olodum jako wyrozniajacy sie od innych szkol Samby w Salvadorze, paraduje z 200 osobowym zespolem bebniarzy, niezliczona iloscia tancerzy samby i spiewakow, oraz liczonym w tysiacach, fanow, ubranych w stosowne kostiumy grupy wspierajacych dzialalnosc organizacji.
















Nie podejmuje sie wymienic wszystkich pozytywnych aspektow powstania Olodum,nadmienie tylko ze Olodum jest jedna z wielu szkol Samba Reggae w Salvadorze,ktore wyciagnely miasto i jego ludzi z cienia zasciankowosci..bylej Stolicy Imperium ,a jego ,wydaje sie zapomnianych przez historie mieszkancow , z powrotem na pierwsza linie kulturalnych liderow Brazyli. Popatrzcie jak wiele dobra ukryte jest w roznorodnosci kulturowej..., jak wiele dobra moze sprawic ,wydawaloby sie proste, synkopowe uderzanie w bebny...



Wszystkie zdjecia autora(© cpt.Roman Micinski )
,logo OLODUM zapozyczone z oficjalnej strony organizacji
_________________________________________
© cpt.Roman Micinski