cpt.Roman Miciński 
...ZABIORĘ WAS ®
© cpt.Roman Micinski
______________________________________________
PANAMA – Kraj,miasto i...nazwa KAPELUSZA ups! ,ale tez
nazwa Kanalu laczacego największe Oceany Swiata, i najwezszego na swiecie przesmyku
miedzy nimi…,oraz tak rozniacymi sie
cywilizacjami…Zderzenia kultur i poziomow cywilizacji - z jednej strony europejskiej
kultury hiszpanskich i portugalskich konkwistadorow,kultura ...nie za wysoka
(... przeciez gorszy pieniadz zawsze w histori wypieral lepszy ),ale zaawansowana
technologicznie(bron-palna,szpada i chelm+polpancerz stalowy) i transportowo(
galeony i...konie sic!).Z drugiej -wysoce postawiona, w przenosni i doslownie
(Andy – Llullaillaco 6739 m n.p.m. – najwyższy czynny wulkan Ziemi!)-kultura
Imperium Inkow, czy Aztekow ....jesli siegniemy wglab Meksyku i polwyspu
Yukatan...O zderzeniu (braku) kultury konkwistadorow ,z kultura nadbrzeznych indian KUNA,ktora
przetrwala (dzieki niedostepnej dzungli)do dzisiejszych czasow...tez wspomne
,ale podobnie jak w przypadku Inkow i Aztekow, to tez raczej smutna historia...
choc jeszcze nie skonczona...i pisze sie dalej.
Ale nie zrażajcie się na poczatku –w Panamie, o panamskim kapeluszu
nie będzie nic..
No moze prawie nic..ups! ;o)) W koncu kapelusz Panama byl
a’la MODE przez dlugi wiek XX , a i wspolczesnie tez ,bez wstydu, mozna zalozyc
go na plazy i w okolicach kazdego swiatowego ,mniej lub bardziej kurortu...oczywiscie
do luznego ,plazowego stroju.
Z drugiej strony „zaproszenie” Panamy (kapelusza;o)) nawet
do wieczorowego ,z krawatem stroju ,czyli „przyprowadzenie” go na glowie na
kazde ,nawet formalne party , nie spotka sie z ostracyzmem…w koncu nie takie
rzeczy dzieja sie, na nawet formalnych party.;o)) Pomyslcie jednak 2 razy nim
zalozycie go w czasie wieczoru w operze np. Wiedenskiej ,czy w La Scali,do
fraku na oficjalnym raucie u ambasadora np. Chin ,czy Japoni ,o Korei Polnocnej
nawet nie wspominajac ups! - choc grajac role atrakcji wieczoru ,jako dobrze
dobrany dodatek do reszty stroju, Paname tez mozecie zaryzykowac… szczegolnie panie... ups!
Kapelusze wytwarzane z wlokien palmopodobnej rosliny
toquilla pochodza bowiem z... Ekwadoru,gdzie ciagle sa produkowane. Historycznie rzecz biorac ,w calej Srodkowej i
Poludniowej Ameryce,lokalne nazwy kapeluszy( umowmy sie - przeciwslonecznych!),
wykonanych ze starannie i scisle
splecionych wlokien palmowych,znanych jako Panama , krazyly pod nazwami
“Jipijapa,” “Toquilla,” lub “Montecristi” – ta ostatnia nazwa pochodzila od
miasta w ktorym wytwarzano najpopularniejsze i najlepsze jakosciowo. Spopularyzowanie kapelusza z przymiotnikiem panamski
wynikalo z..miejsca jego sprzedarzy…
Kalifornijska Goraczka Zlota, tysiace poszukiwaczy fortuny, budowa Kanalu Panamskiego ( co najmniej 2,jesli nie 3 ,a nawet 4, wielkie etapy - jesli liczyc z ostatnim poszerzeniem Kanalu i wyposazeniem go w zestaw sluz zwanych..post-panamax ups!.)...otworzyly w przesmyku panamskim olbrzymi rynek i zapotrzebowanie na nie. Popyt ulegl silnemu wzmocnieniu na autostradzie ..Histori.. przez Prezydenta Theodore Roosevelta,ktory w trakcie podrozy do nowobudowanego Kanalu Panamskiego, zawsze mial na glowie ten typ kapelusza, stajacego sie powoli podobnie jak wczesniejsze (czesciej widywane w Afryce-helmy korkowe)..ikona tropikow...przedmiotem porzadania przez..tysiace..."podroznikow"ups!...Niech tylko wspomne o plywajacych miastach – statkach pasazerskich o 5..lub 6000-cu ludzi na burcie...dla ktorych posiadanie „panamy” jest wprost obowiazkowe;o)).Gdzie mozna takie kapelusze dostac?
Generalnie?.. wszedzie na swiecie,gdyz daja sie latwo
transportowac..wersje luksusowe w specjalnych skrzynkach...podobnie jak
zakopianskie ciupagi...produkowane w Chinach..;o)), ale „oryginaly” oczywiscie tylko
w Panamie(i na Krupowkach... ups!), wiec sa to kapelusze panamskie i basta !...;o))
Niesamowite kontrasty wystepuja w calej Panamie,ale
szczegolnie sa widoczne w zaułkach starego miasta stolicy, na ktorej sie
skupimy (jako ze ..Kanal Panamski - juz byl bohaterem mojego blogu- # 32-Kanal
Panamski-100-letni sukces,w dzungli porazek)...jej to bowiem...brakuje tzw.półmroku.
Jaskrawe plamy światła przecinają głęboko mroczne cienie…w
przenosni i...doslownie. Piękne
kolonialne domy ,wystepuja w wersji nieeksportowej... z obdrapanymi fasadami,naciekami
z tropikalnych deszczy, wyglądają, jakby podtrzymywal je w pionie…tylko wiatr
od Pacyfiku.
A mowimy tutaj tylko o polozonym na obronnym polwyspie miescie Panama Viejo-czyli starej dzielnicy miasta Panamy,gdyz wspolczesne miasto swieci szklem i stala nierdzewna nowoczesnych drapaczy chmur.
Zaraz obok,u pacyficznego wejscia do Kanalu Panamskiego, w dzielnicy BALBOA ,w przededniu Bożego Narodzenia ,w 1989 amerykańscy marines toczyli boje z najemnikami generała Noriegi,zmarlego 30.05.2017 ,skazanego za handel narkotykami i morderstwa polityczne...bylego Dyktatora Panamy.. Po tej epoce pozostał Club de Clases y Tropas, do którego wstęp mieli tylko przyjaciele dyktatora. Od dnia jego upadku stoi, jak stał – wypalone okna, dziury, napisy na murach. Jest pamiątką przeszłości.
Te ,czasami
surrealistyczne kontrasty sa widoczne w calym starym miescie, otoczonym od
strony wody obronnym ,przeciw - pirackim ups! murem ...
ktory sprawdzil sie nie tylko w XVI i XVII wieku, ale
takze pozniejszych pirackich czasach, kiedy podobnie jak, kolokwialnie nazwane,
inne Bananowe Republiki, Panama
przezywala wzloty i upadki dyktatorow, chwilowych Prezydentow, czy wprost
bossow mafii zdobywajacych eksponowane w Panstwie stanowiska.Nawet wspolczesnie
znajdujacy sie w obrebie starego miasta Palac Prezydencki nie jest dostepny...
dla miejscowych,dla turystow, amatorskich i nawet
zawodowych fotografow..Kto wie?.. kiedy i komu wpadnie do glowy idea przejecia
wladzy...
hiszpanski Konkwistador.Tak bowiem jak nazywamy hiszpanskich i
portugalskich leaderow podbojow Nowego Swiata, ‘odkrytego’ przez wyprawy
Kolumba, na przelomie XV I XVI wieku.
Urodzony w miejscowosci Jerez de los Caballeros,
Hiszpania(nomen omen - nazwa tlumaczy sie w prost ‘Sherry wszystkich
kawalerow’)mial niezwykly dowcip..i zyciowego..pecha,a przynajmniej bardzo,ale to bardzo... zmienne kolo zyciowej fortuny. Wyplynal z Hiszpani jako czlonek wyprawy Rodrigo de Bastidas,uciekajac
przed swoimi wierzycielami, przeplynal Atlantyk i trafil do Venezueli w 1501r.Wyczerpany
i zniechecony metodami eksploracji
poludniowo zachodnich Karaibow ..zostal plantatorem i organizatorem tzw. repartimiento (przymusowych
robot miejscowej ludnosci na rzecz wladcy),na najwczesniej odkrytej i juz
eksploatowanej rolniczo i wydobywczo wyspie Hispaniola(co jest zlatynizowana wersja nazwy Española, czyli Mała Hiszpania
wspolczesnie znanej pod nazwa Haiti (zobacz tez post # 31-SANTO DOMINGO..).Tutaj
jednak ,po kilku dobrych latach ,poprzez nieudolnie prowadzona „repartimiento” popadl
w dlugi ,zas sam zaslynal jako hulaka, hazardzista i awanturnik. W 1510 roku,
mocno zadluzony Balboa uciekl swoim kredytodawcom, dolaczajac do wyprawy nowych
osadnikow wyplywajacych z Hispanioli w kierunku wybrzezy wspolczesnej Kolumbi,
aby zasilic swieza krwia osade San Sebastian,ktora istniala od 1505 roku nad
zatoką Darién.
Na jeden z dwoch okretow bioracych udzial w wyprawie,
dostal sie ....w pustej beczce na solone mieso(fakt historyczny!). Statek
wypłynął z Santo Domingo z posiłkami dla kolonistów pozostawionych pod
dowództwem (jeszcze wtedy... nie.. slynnego ;o))
Francisca Pizarro w San Sebastian w Kolumbii. Balboa ujawnił się na pełnym morzu,dowodca Enciso chciał go wysadzić jako pasazera na gape... na pierwszym napotkanym lądzie, ale wstawiła się za nim załoga... Po przybyciu do Złotej Kastylii (hiszp. Castilla del Oro), bo taką nazwę otrzymał później ten odcinek wybrzeża, zastali tylko zgliszcza osady ,oraz część niedobitków, a wśród nich (na nieszczescie…dla Imperium Inkow i samego Vasco de Balboa)-ich dowodce , Francisca Pizarra . Obraz ruin pozostalych po ataku naturalnych,miejscowych Amerykanow - zwanych ups! Indianami, doprowadzily do zmiany celow wyprawy i pod dowodztwem Enciso i Balboa jako przewodnikiem , ktory eksploatowal tereny przesmyku panamskiego podczas wyprawy z Rodrige de Batistas.
Francisca Pizarro w San Sebastian w Kolumbii. Balboa ujawnił się na pełnym morzu,dowodca Enciso chciał go wysadzić jako pasazera na gape... na pierwszym napotkanym lądzie, ale wstawiła się za nim załoga... Po przybyciu do Złotej Kastylii (hiszp. Castilla del Oro), bo taką nazwę otrzymał później ten odcinek wybrzeża, zastali tylko zgliszcza osady ,oraz część niedobitków, a wśród nich (na nieszczescie…dla Imperium Inkow i samego Vasco de Balboa)-ich dowodce , Francisca Pizarra . Obraz ruin pozostalych po ataku naturalnych,miejscowych Amerykanow - zwanych ups! Indianami, doprowadzily do zmiany celow wyprawy i pod dowodztwem Enciso i Balboa jako przewodnikiem , ktory eksploatowal tereny przesmyku panamskiego podczas wyprawy z Rodrige de Batistas.
U ujścia rzeki Tuira postanowili założyć osadę, którą w
podzięce za ocalenie statku w czasie sztormu, nazwali Santa María la Antigua del
Darién, a później Darién. Zaledwie
zagospodarowali się na nowym miejscu, a już wśród osadnikow wybuchły zatargi,
zakończone odsunięciem od władzy Enciso i wybraniem.... Balboa tej koloni gubernatorem...
Nazwa Darién, zachowala
sie w nazwie wschodniego obszaru Panamy - okregu Darien . Tropikalne warunki klimatyczne, najbardziej malaryczny
obszar..na swiecie ,nie pozwoliły zasiedlić tego obszaru. Wkrótce Darién
zostało opuszczone przez osadnikow.
Obszar ten,to bagnisto-leśny
przesmyk o wymiarach około 160 km na 50 km, oddzielający panamską prowincję
Darién i Kolumbię, Zielony korek ....najniebezpieczniejszej dzungli na swiecie, uniemożliwiający komunikację pomiędzy Południową, a
Środkową Ameryką czesciowo “poddal” sie dopiero w 1960 r., kiedy to została
zorganizowana pierwsza udana próba pokonania Darién pojazdem.Tylko dwa modele samochodow marki
Land Rover (nazwane La Cucaracha Carińosa-slodki,czuly..karaluch)) z napędem
4x4 pokonały, jak dotąd nieprzebytą dżunglę .O skali trudnosci swiadczy fakt ze
przeprawa trwała 134 dni. W tym czasie ekipa przebyła 500 km pokonując 180
rzek, na których wybudowano 125 tymczasowych mostów.
Beata Pawlikowska(wraz z Wojciechem Cejrowskim) jako
jedyna kobieta, a wspolnie jako pierwsi Polacy, w 2002 roku pokonali
Darien..pieszo! Autostrady laczacej Ameryke polnocna z poludniowa…nawet przy
istniejace wspolczesnie wysokiej inzynierii,technice i technologi materialowej…nie wykonano do dzisiaj! Oba wiec Kontynenty
Ameryki pozostaja... niepolaczone!
Widoczny na gornym zdjeciu kwadracik to wlasnie ten tzw. Darien Gap, czyli 160 km przerwa w Carreterra Transamericana-autostradzie transamerykanskiej - notowanej w Ksiedze Guinessa, jako najdluzszej na swiecie 30 000 km drodze ..faktycznie NIE-laczacej 2 kontynenty.
Moze to i dobrze-im
dluzej ta czesc Panamy zostanie dziewicza ,tym lepiej, jest to bowiem ostatnia
enklawa dziewiczej przyrody,oprocz jaguarow,ocelotow, tapirow, leniwcow, papug
i tukanow – jeszcze dzisiaj zyje tutaj 150 gatunkow endemicznych zwierzat ,950
gatunkow ptakow i ponad 10 tys gatunkow roslin..najwieksza bioroznorodnosc na
calym swiecie..jak dlugo jeszcze?
Balboa jako nowy przywódca zaczął rządy od odesłania do
Hiszpanii uwięzionego Enciso, w towarzystwie zaufanego człowieka, któremu
powierzył list do króla Ferdynanda. Opisywał w nim wypadki w Darién i prosił o
uznanie takiego stanu rzeczy. Sam rozpoczął konkwistę nowego terytorium, w
poszukiwaniu..glownie oczywiscie..zlota.
Vasco Núñez de Balboa, kiedy był w stanie pojąć miejscowe
narzecze, usłyszał od kacyka Comogro o bezkresnym morzu i krajach zasobnych w
bajeczne bogactwa – dokladnie 1 września 1513 roku ,wyruszył na poszukiwania
krainy bogactw, mając pod swoją komendą 190 Hiszpanów i 600 Indian pod wodzą
zaprzyjaźnionego kacyka Comogro. Po uciążliwym, marszu , Balboa stanął na
szczycie grzbietu górskiego, skąd w oddali spostrzegł połyskującą taflę wodną...Byl
to Ocean nazwany pozniej Spokojnym.
Wspolczesnie popularna wyprawa turystyczna na zbocza
Baru,jedynego wulkanu Panamy, zapewnia przy dobrej widocznosci,raczej
gwarantowanej poza sezonem deszczowym, widok 2-ch roznych odcieni Wielkich Blekitow
- Oceanow Pacyfiku i Atlantyku.
na swoją korzyść odkrycia dokonanego przez Niego.
Wprawdzie Balboa został uznany za adelantado -kapitanem-generalem,
czyli zarzadca Morza Południowego(Mar del Sur) ,oraz gubernatorem Panamy i
Coiby, ale funkcja wielkorządcy Darién pozostala
w rekach 74-letniego wówczas don Pedro Arias de Ávila, zwanego przez współczesnych
mu- w skrócie Pedráriasem Dávilą i którego – po zdobyciu sławy w walkach z
Maurami – określano mianem "Szejtana-Zapaśnika". Swoje stanowisko
zawdzięczał mariażowi z doñą Beatriz de Bobadilla, markizą Moya, znaną z
przyjacielskiej zażyłości z królową Izabelą. To wyjasnia, dlaczego relacja wyslana przez Balboa szybko – jak na owe czasy – dotarła do Hiszpanii, gdzie jeszcze szybciej
zorganizowano karna ekspedycję złożoną z dwóch tysięcy żołnierzy i awanturników na
pokładach 15 okrętów, przyciągniętych nadzieją łatwego wzbogacenia się i ....checia odebrania slawy i fortuny z rak Balboa.
Tymczasem Balboa na barkach Indian przetransportował do
Zatoki św. Michała materiały i osprzęt okrętowy, aby zbudować cztery
brygantyny. Na ich pokładzie chciał dotrzeć do legendarnego królestwa Biru,
lecz na przeszkodzie stanęła mu...burza. W efekcie był zmuszony zawrócić do
Darién, dokąd wkrótce przybyła flotylla Pedráriasa, z rozkazu którego Balboa
został aresztowany pod zarzutem buntu przeciw władzy. Dopiero rewolta wśród
ciemiężonych Indian, zmusiła Pedráriasa, który zdążył zyskać przydomek
"Tygrysa Przesmyku", do wypuszczenia konkwistadora na wolność. Ten –
po uśmierzeniu powstania krajowców – udał się na odkryte przez siebie wybrzeże
w celu założenia tam osady o nazwie Panama. Stamtąd rozpoczął przygotowania do
ostatecznego podboju Biru.
Wieści o tym zostały przekazane Pedráriasowi, który
postanowił ostatecznie i definitywnie...pozbyć się rywala, zwłaszcza, że wypuszczając go z więzienia obiecał
rowniez oddać Balboi rękę swojej córki, czego ...nie miał zamiaru robić. Wezwał go
więc do siebie, a gdy ten, nie podejrzewając podstępu, znalazł się w porcie
Acla, leżącym na terytorium zaprzyjaźnionego z nim kacyka Careta, został
aresztowany i osadzony w więzieniu, gdzie przez kilka miesięcy czekał na swój
proces. Wśród zarzutów było wyłamywanie się spod władzy królewskiej(sic!), przy
okazji powrócono do zatargu z Enciso. Świadkiem przeciwko Balboi ,w obu tych
sprawach był inny, pozniej slynny z podbojow cywilizacji Inkow,niewdzieczny konkwistador-Francisco Pizarro, który
zresztą dokonał też jego aresztowania.Byl calkowicie niepomny pomocy udzielonej mu przez Balboa ,w czasach wyprawy ratowniczej do San Sebastian. Więźnia oskarżono również o ścinanie
drzew na budowę nowej osady i odbudowe uszkodzonych w burzy nowych galeonow.,bez
pozwolenia...krola...ups!
Wyrok, którym była śmierć poprzez ścięcie, wykonano
publicznie w 1519 roku!. W przeciwienstwie
do innych konkwistadorow , Balboa zamiast miecza, a raczej hiszpanskiej szpady
– uzywal dyplomacji, ukladania sie z napotkanymi plemionami,przodkami tych
ktorych teraz nazywamy KUNA.I to ,miedzy innymi dzieki nim, stosunkowo latwo
zdobywal perly srebro i zloto,ktore byly dowodami jego „podbojow” i nobilitowaly
w oczach krola hiszpani.Żołnierze twierdzili, że nie tylko byl dobrym dowodca, ale
tez był po prostu dobrym człowiekiem , gdyż dzieląc zawszę dolę i niedolę ze
swymi podkomendnymi, nie chciał opuszczać chorych i rannych, których w
szeregach ekspedycji była spora liczba...Osobiscie przygotowywal chorym pozywne..rosoly z upolowanego ptactwa! ...,a nie byla to zbytnio rozpowszechniony sposob zachowania wsrod zdobywcow Ameryk.
Inni konkwistadorzy jak - don Pedro Arias de Ávila zwany Pedrarias
Dávila gubernator calej Panamy,
jego lejtnant Francisco Fernández de Córdoba(zdobywca i gubernator Nicaragui ),
,
(tutaj na zdjeciu z Getty Muzeum in LA i na nikarauguanskim
znaczku pocztowym) ,
czy Francisco Pizarro(zdobywca
Peru i pogromca Atahualpy wodza Panstwa
Inkow)
i jego adjutant, a pozniej ofiara sporu o Chile - Diego de Almagro - nie dali sie poznac z tej dobrej strony...
Wszyscy.... w ten czy inny sposob opierali swoja konkwiste
na krwawej przemocy i bezwzglednym posluszenstwie,zarowno Indian jak i wsrod
wlasnych ,europejskich ziomkow...
Opierali sie tez... o zasoby ludzkie i baze w Panamie.
Opierali sie tez... o zasoby ludzkie i baze w Panamie.
Jako jedyny z piatki wielkich konkwistadorow poczatku XVI
w. Hernan Cortez(1485-1547),zdobywca Imperium Aztekow i zle fatum dla jego
wladcy Montezumy II ,nie otarl sie o Paname.Jego baza byla wczesniej podbita u
boku Diego Valasqueza – Kuba.
Oryginalna Panama - jako miasto (wspolczesnie zwane jako Panama Viejo-stare)zostala zalozona w ...1519 roku przez ludzi Pedrariasa Davilly ,wiec juz bez udzialu Balboa, ale jego historia nie ulegnie zapomnieniu nie tylko dzieki Panamskiej monecie ,ale tez zachowana w nazwie dzielnicy przyleglej do Pacyficznego kranca Kanalu Panamskiego - lezaca za Amerykanskich czasow ,w Strefie Kanalowej, i dzieki nazwie Terminalu Kontenerowego jego imienia tam usytuowanego.
To wlasnie nad poludniowym Pacyficznym wejsciem do Kanalu
i nad dzielnica Balboa, goruje 210 metrowy,wierzcholek, porosnietej gesta dzungla, gory Susa Hill,zwanej tez Flag Hill.To z niego potezna Panamska Flaga
powiewajaca nad nieskazitelnie ciemnozielona dzungla, wita z daleka
przyplywajace, po pokonaniu Pacyfiku, statki i zegna te ,ktore wyplywajac z
Atlantyku przez Kanal, staja u wrot najwiekszego z ziemskich oceanow.
Na zboczach gory , w gestej dzungli lasu deszczowego , zachowala sie roznorodnosc nie tylko roslin ,ale ptactwa...
natomiast na wiodacej na jej szczyt sciezce , juz ponoc od dosc dawna... nie widziano ani pum, ani ocelotow...
No coz,bylem sprawdzic – rzeczywiscie na sciezce ich nie widzialem ;o))... natomiast wszystkich potencjalnych strachow po drodze, warte jest „zdobycie’ szczytu i widok z niego - nie tylko na Panama Viejo i blekit Pacyfiku, ale tez widok na wspolczesna Paname i na Balboa –terminal kontenerowy , Kanal Panamski- stare i nowe sluzy przy Miraflores i dalej, az do sluzy Pedro Miguel.
Wlasnie ten atak spowodowal nie tylko uznanie zaslug
Morgana i nadanie mu tytulu Sir (oraz wynagrodzono gubernatura Jamajki) przez
krola Angli Karola II, ale tez...przesuniecie miasta o okolo 8km – na latwiejszy
do obrony...przed piratami,naturalny polwysep - gdzie Panama Viejo mozemy
ogladac do dzisiaj.Wsrod innych zachowanych zabytkow rowniez kościół San Jose.To
wlasnie ten kosciol slynie dzieki przeniesionemu z katedry starej(tej
najstarszej) Panamy – legendarnemu Altar de Oro, czyli Złotemu Ołtarzowi.Mimo ,ze
wyrzeźbiony w drewnie, pokryty jest caly złotem i dzieki temu stal sie pirackim
przedmiotem pożądania.Miejscowi mnisi, na wiesc o pirackim ataku Henriego
Morgana, zdazyli oltarz pokryc...smola,ale akt ten dosc szybko zostal wykryty,ponoc
przez samego Morgana.Legenda glosi ,ze krwawy Henry Morgan nie skradl oltarza
,twierdzac ze panamczycy sa lepszymi piratami niz on sam,wiec..zasluguja na
jego posiadanie...
Sir Henry Morgan – juz jako Gubernator Jamajki...
Moze to tylko legenda ,a moze jego obciazone zrabowanym
wlasnie Hiszpanom, Inkaskim zlotem galeony ,nie mogly juz uniesc tak wielkiej
konstrukcji...Tak, czy inaczej Zloty Oltarz mozna w Panamie Viejo podziwiac do
dzisiaj.
Surrealistyczne odczucia mozna miec w calej Panamie i...na kazdym kroku, jest to kraj na wskros nowowczesny ,ale w cieniu drapaczy chmur wielkiego miasta – tuz za rogiem spotkac mozna drewniane indianskie chatki ...Indianki Kuna, które w tradycyjnych indianskich strojach, i malowanym orcha pionowym pasem od czola do brody, z duzym zlotym pierscieniem w nosie... zajmuja sie wytworstwem i sprzedaza slynnych „ patch workow” – MOLAS-robionych z roznych ,kolorowych tkanin (tak poszukiwanych nie tylko przez turystow, ale bedacych przedmiotem studiow etnografow)...Same dla siebie i swoich rodzin czesto zaopatruja sie w odziez... „po pracy” w eksluzywnych butikach przy ulicy Pall Mall ...Ich indianskie stoiska stoja na promenadach i skwerach, rowniez naprzeciw starej katedry...symbolu religii przyniesionej na hiszpanskich rapierach i szpadach konkwistadorow. Jednoczesnie ,przy oficjalnej demokracji republikanskiej - Wodzowie nadbrzeznych wiosek maja wladze i wydaja(lub nie ) zgode na ...uzywanie plaz i wysiadanie z lodzi turystom przybylym na dziewicze plaze (obu) Oceanow. Zabiera to srednio 2-3 godziny ,ale byly przypadki..tygodniowego oczekiwania na zgode Wodzow i Szamanow...Zdarzylo mi sie to osobiscie, szukajac oslony przed huraganem miedzy panamskimi wyspami od strony Pacyfiku...musialem droga radiowa UKF ,uzyskac na to zgode lokalnego ..wodza..tak w XXI wieku..;o))
Polaczone groblami z urobku ,uzyskanego w trakcie budowy Kanalu, wysepki Naos, Celebrę, Perlico i Flamenco –tworza dzisiaj jeden kompleks hotelowo- zeglarski z widokiem na przeplywajace statki, ale zaraz obok ptasi raj - skaly ..biale od tak cennego kiedys(bedacego nawet przyczyna wojen-sic! ) ptasiego guana . Zreszta podwodny swiat..mimo ciaglego i sporego ruchu statkow ,jachtow lodzi.motorowych i..zdarza sie ...indiaskich canoe zrobionych z jednego pnia drzewa ...nie ucierpial az tak bardzo i wyprawy nurkowe na ..rafy szczegolnie bedacych w oddaleniu od samego kanalu archipelagu Wysp Perlowych, sa ciagle warte zachodu (wschodu...szczegolnie slonca ..tez.;o)).
Panama bylaby..niczym bez Kanalu Panamskiego,to on dyktuje rytm miasta,utrzymuje Panstwo ,zabezpiecza jego rozwoj...Przypomnieniem prawdziwej tragedii robotnikow -okolo 22000 ofiar (chorob i ..ujazmienia dzungli ) bylo kosztem entzjastycznego podejscia Spolki Kanalowej francuskiego inzyniera Ferdynanda Maria de Lessepsa, ktora na skrzydlach sukcesu (rowniez finansowego) budowy Kanalu Suezkiego z podobnym entuzjazmem i nifrasobliwoscia podeszla do budowy nastepnego swiatowego kanalu i...niestety poniosla porazke w Panamie.
Pomnik w uznaniu niesamowitego wysilku w pokonaniu tropikalnej przyrody Przesmyku i jego ofiar..jest ustawiony na Placu Francji. Dla kontrastu
na laweczce opodal..czesto otoczony Indianami i indiankami Kuna i..wiankiem turystow....
Amerykanskie klasyki wygrywa na swoim bango sympatyczny grajek, jakby zywcem
wyjety z Amerykanskiego Poludnia ,czy wprost z
Burbon Street...nowoorleanskiego French Quarter...Jest kolejnym kontrastem
i przypomnieniem-kto odniosl ostateczny sukces przy budowie Kanalu ,tez nie bez ofiar ,ale
z pomyslem -...przeskoczenia ,
a raczej przeplyniecia gora czesci niedogodnosci w
jego budowie i..pozniejszej wieloletniej
okupacji Kanalu w Panamie i jego Kanalowej Strefy.
Ale o tym juz bylo w poscie # 31-"Kanal Panamski-100 letni sukces w dzungli porazek..."Prawdopodobnie jeszcze conajmniej raz Zabiore Was do Kanalu Panamskiego (czyli wpuszcze w kanal ups! ;o)) , ale bedzie to juz w ten nowy,kanal dla postpanamaxow... korzystajacy z nowych zestawow sluz zdolnych pomiescic statki-olbrzymy Oceanow-ktore to, juz od 2 lat, moga korzystac z tej drogi morskiej...
Ale o tym juz bylo w poscie # 31-"Kanal Panamski-100 letni sukces w dzungli porazek..."Prawdopodobnie jeszcze conajmniej raz Zabiore Was do Kanalu Panamskiego (czyli wpuszcze w kanal ups! ;o)) , ale bedzie to juz w ten nowy,kanal dla postpanamaxow... korzystajacy z nowych zestawow sluz zdolnych pomiescic statki-olbrzymy Oceanow-ktore to, juz od 2 lat, moga korzystac z tej drogi morskiej...
Pozatym mam wobec Was pewne zaleglosci w puszczaniu w
Kanaly np. wciaz nie skonczone posty o kanalach - przez pustynie(Suezki) ,przez
skaly(Koryncki) i niemieckie Niziny Polwyspu Jutlandzkiego(Kilonski) ..Zreszta
sporo tez polskich kanalow do opisania..;o)
No, ale wrocmy poprzez
zdjecia,
choc na chwile do Kanalu Panamskiego ,tak waznego dla swiatowej zeglugi
i samej Panamy..W koncu nie kazdemu z Was uda sie go przeplynac ...a nie
wszystkim uda sie chocby nawet tylko zwiedzic poswiecone mu muzeum w sluzach
Miraflores.
„Cywilizacja” przyniesiona do Nowego Swiata na rapierach
Konkwistadorow, zaowocowala rozwojem tej czesci Panamy, napedzana – jak zreszta
wszystko na tym swiecie... MILOSCIA...Ale nie dokladnie ta, ktora macie na
mysli.
Milosc do podbojow (nowych ladow),napedzana byla miloscia... do ogolnie rzecz biorac bogactwa, w popularnym tego slowa znaczeniu.Za pierwszymi konkwistadorami ruszyly tabuny „Milosnikow” Fortuny ...czyli..zlota „Indianskich”Imperiow ( w tym oczywiscie nieco pozniej –kalifornijskiego i alaskanskiego), perel, narkotykow, wreszcie wladzy..nad Przyroda i jej czescia - ludzmi i calymi narodami.Odbylo sie to oczywiscie kosztem miejscowej cywilizacji ,ludzi i Przyrody.Ale moze choc tutaj o polityce nie bedziemy rozmawiac..
Milosc do podbojow (nowych ladow),napedzana byla miloscia... do ogolnie rzecz biorac bogactwa, w popularnym tego slowa znaczeniu.Za pierwszymi konkwistadorami ruszyly tabuny „Milosnikow” Fortuny ...czyli..zlota „Indianskich”Imperiow ( w tym oczywiscie nieco pozniej –kalifornijskiego i alaskanskiego), perel, narkotykow, wreszcie wladzy..nad Przyroda i jej czescia - ludzmi i calymi narodami.Odbylo sie to oczywiscie kosztem miejscowej cywilizacji ,ludzi i Przyrody.Ale moze choc tutaj o polityce nie bedziemy rozmawiac..
Jednak, czy bedziemy siedziec w lozach wspanialego Teatro
Colon w Panamie Viejo,
czy w zaledwie kilkusetmetrowej odleglosci,na znajdujacej sie na krawedzi dzungli... „ laweczce milosci”...dla ubogich i..turystow (kolejny kontrast - tak blisko jest od bogactwa.. do nedzy...)
....pomyslmy nie tylko o surrealistycznych kontrastach pieknej Panamy, ale tez o jej ,nie
mniej kontrastowej i nierzadko krwawej historii,ktorej wciaz nowe odslony, odbywaja sie wspolczesnie
nieomal na naszych
oczach...
tutaj w miescie Panama i wszedzie ...
w warunkach granicznych
(nie mam na
mysli TYLKO granc panstw-choc te tez) ,
tam gdzie rzadko dotrze oko kamery fotograficznej....
Na granicy... swiatow ,
na granicy, tak roznych cywilizacji....
© cpt.Roman Micinski
Super artykuł. Pozdrawiam serdecznie.
OdpowiedzUsuń