# 74 - HOLANDIA - Kraj serow ...z mleka SZCZESLIWYCH krow...

cpt.Roman Miciński     

                                             








...ZABIORĘ WAS ®

© cpt.Roman Micinski    __________________________________________________________

    Kiedy, w dosc zamierzchlych(dla dzisiejszych nastolatkow), choc nie tak w koncu dawnych czasach,(o bajko ty moja ;o)).. kiedy podrozowalo sie przez Europe np. autostopem-mowiono ,ze kiedy zaczniesz mijac krowy piekniejsze od miejscowych dziewczyn...to jestes juz w Holandii – ups!. 
    Nie jest to juz prawda! Faktem jest ,ze krowy sa piekne jak byly zawczasu( wiem trudne slowo, ale do sprawdzenia ...w googlach), podobnie jak Holandia sama w sobie , ale choc czasy kolonialnej Holandii juz (prawie) minely... to domieszki egzotycznej krwi u "rodowitych" Holendrow, sa  az nadto widoczne,zreszta dla tej krwi...dobra...;o))

Zreszta wspolczesnie podroze po Europie i poza nia, zamiast z osiolkiem,koniem  czy ..rowerem, kojarza sie bardziej z ...Boeningiem , sorry AIRBUSEM ;o)) ... i hubem,

jakim jest chocby amsterdamski port lotniczy Schiphol....Poza tym , z zostawiajacych na niebie smugi kondensacyjne samolotow, granic panstwowych w ramach wielkiej, zjednoczonej EUropy przeciez nie widac....

Wspolczesna  Holandia kojarzy sie tez z nowoczesnoscia – z piekna i do bolu praktyczna architektura, odbudowanych po zniszczeniach II wojny swiatowej miast...

..oraz z wieloma innymi aspektami... np.Przyrody,zeby nie szukac daleko.. z kwiatami i ogolnie pojeta agrokultura.Kojarzy sie tez z ciezka praca Holendrow , praktycznie na kazdym businessowym polu,z instytucjami europejskimi..i z diamentami ..ale rowniez...  z pieknymi dziewczynami ,odpoczywajacymi..., albo przy, albo ...doslownie .. w kanalach holenderskich.;o)) ups!.. 
A kanalow ci przeciez w Holandii dostatek;o)).

Powyzsze zdjecia sa bezposrednim na to dowodem....dla holenderskich dziewczat – Artysci i nie tylko oni...







tracili i traca glowe...przyklad pierwszy ...z brzegu..niekoniecznie kanalu,

(...choc w tym przypadku napewno tak....)
Mimo, ze urodzony w Leidzie, dzialal w Amsterdamie..Wenecji Polnocy...Rembrandt Hermenszoon van Rijn...znany raczej pod pierwszym czlonem imienia.

...Na zdjeciu piekna holenderska dziewczyna i lokalny Krasnal...w interpretacji Artysty metaloplastyka (Rotterdam),













 

...oraz mural powstaly ,jak twierdza swiadkowie... w jedna noc, po to, aby SROKA z pierscionkiem zareczynowym w ..dziobie ,mogla ostatecznie zlamac opor ukochanej...Autora...

...”Wyjdziesz za mnie..?”..brzmi artystyczne przeslanie... 

Ja stawiam wszystko co mam-przeciwko guzikom, ze Artysta nie mial na mysli..SROKI ;o)).
Bohaterka performansu(...romansu?) ... z muralem w tle – widoczna na zdjeciu,wspolwlascicielka restauracji znajdujacej sie doslownie za rogiem... Co prawda odmowila wspolpracy w ustawianym zdjeciu - tak aby uwiecznic Ja,Mural , SROKE  i ich historie...ale zaloty Malarza  Artysty...z tego co wiem... zaczela rozwazac na powaznie;o)).

Tak na marginesie, w Holandii Sztuka, w tym jej powiazanie z Natura, wystepuje na kazdym kroku...Na zdjeciach- Artystyczne korale w Parku Miejskim i ..zielone dywany, naturalnie stworzone z ... rzesy wodnej... przed Muzeum Sztuki Nowowczesnej w Rotterdamie .

 Odeszlismy nieco od glownego tematu..ale o Holandii nie sposob mowic bez poruszania sie w obszarach Sztuki, oraz  tzw. glebszych uczuc. No coz,w koncu ponad 45% kraju lezy pod poziomem....w tym glownie morza (gdyz inne aspekty zycia sa raczej wysokich poziomow ..zeby nie powiedziec..lotow ;o))

     Aby o kolonialnych czasach Holedndrow nie zapomniec...wspomnijmy o tym, ze.. przybyli rowniez na Zulawy...Odwiedzajac je, natkniemy sie na powstale, pragmatycznie proste ,ale jakze rozne od lokalnej kultury --domy podcieniowe zbudowane przez „..OLENDROW” i cale systemy odwodnien, jedynego przeciez polskiego obszaru depresyjnego ...

Nie, nie depresji ....bo tych w dzisiejszej Polsce nie brakuje...ups! ale przeciez tutaj , w „Zabiore Was ...” o aktualnej POLITYCE i aktualnym Rzadzie ...w bezrzadzie....nie bedziemy przeciez rozmawiac....

Natomiast o utrzymaniu i modyfikacji coraz bardziej zagrozonego systemu irygacji Zulaw i nawet samego Gdanska,w obliczu wzrastajacych poziomow morz i oceanow, klimacie zmieniajacym sie na naszych oczach,a wszystko to wywolane globalnym ociepleniem... rozmawiac nie wystarczy... trzeba dzialac i to szybko...Nie wierzycie...moge zamiescic zdjecia z gdanskiego Wrzeszcza, a dokladniej z dolinki Strzyzy, lub Dworca Kolejowego,lub nawet z zalanej nie tak dawno (18 lipiec 2018 )... Gdyni...moze to przekona niedowiarkow..;o))

Ale nie o tym chcialem,mielismy mowic o holenderskich krowach... , a ja tutaj wyjedzam z Globalnym Ociepleniem...Nie przejmujcie sie..Tak sobie tutaj tylko cwicze na poczatek, bo jak niektorzy twierdza mowienie nie na temat , to jedna z podstawowych, wysoce docenianych umiejetnosci dobrego mowcy ups!.;o)) Jest jednak w tych moich wariacjach na temat, gleboko ukryta prawda..Nie sposob bowiem mowic o Holandi (Niemczech, Francji, Nowym Yorku,Nowym Orleanie,malych wyspach Pacyfiku,Indyjskiego Oceanu Malediwach , czy chociazby niektorych wyspach Karaibow) bez kontekstu Globalnego Ocieplenia.
 Aha! ...sa jeszcze sledzie do omowienia..solone , ale tak naprawde beczkowane w solance..ups !

Jak pamietamy ze szkoly..podstawowej...ups! Holandia i Holendrzy od zawsze walczyli o swoja egzystencje z...Natura , a bardziej precyzyjnie, z morzem..w tym wypadku Polnocnym. Mowilismy wyzej tez o glebokich uczuciach holenderskich dziewczat...Np.Wilhelmina (Helena,Paulina,Maria) krolowa Niderlandow..(zostala krolowa w wieku 10 lat !!!), zaproszona przez Pruskiego Kaizera Williama II-go(Wilhelm,Victor,Albert 1859-1941) na parade wojskowa, z wrodzona dyplomacja, twierdzila ,ze  doborowe oddzialy, jeden w drugiego - 2 metrowe chlopy!- zolnierze Pruskiej Armi.....   „To ciagle za malo..”

Na dezaprobate Prusaka twierdzacego ,ze nie ma armii na swiecie, skladajacej sie z wyzszych zolnierzy – stwierdzila krotko „..po otwarciu sluz ...moj kraj i wasza armie zaleje 2.4 metra wody...” i miala w tym sporo racji ..ale bylo to ..na poczatku..zeszlego juz, XX wieku.

 Walczac o miejsce do zycia ,wydzierajac ziemie zaborczym falom Morza Polnocnego, ale takze doslownie, walczac z wrogami na przestrzeni wiekow, Holendrzy docenali kazdy skrawek ziemi i pieknie go zagospodarowywali..od zawsze...

         Zacznijmy moze od polnocnego wschodu Holandii – Wyspy Fryzyjskie – pokazujace swoim obrysem... poprzedni ksztalt Kontynentu Europejskiego,  zamieszkane w prehistorycznych czasach przez Fryzyjczykow, ktorzy majac niemieckie korzenie-wytworzyli  wlasny jezyk i kulture... spotykana,  chocby w holenderskiej prowincji Fryzja do dzisiaj.Historyczne slady w jezyku fryzyjskim, obejmuja tez zwroty z jezyka okupujacych wyspy - Anglikow i Saxonczykow. Od zamierzchlych czasow, ochraniajac te tereny,czesto zalewane furia morskiego zywiolu Morza Polnocnego,probowali oslaniac je budowa sztucznych walow wzmacnianych faszyna,podnoszac obrzeza naturalnych mielizn, w walce o zachowanie uprawnej ziemi..i swoich domostw...Niestety, te walke czesto przegrywali.

Dowod,prosze - chocby dzisiejszy ksztalt kontynentu...oflankowany fryzyjskimi wyspami.Inny  przyklad to przynalezne do Niemiec – wyspy Borkum,Baltrum,Norderney, czy Wangerooge, czy holenderskie Amelin ,Tercheling ,czy Texel - zeby wymienic tylko kilka.Buzliwy pod wzgledem polityczno-wojennym ,ale tez pod wzgledem atakow furii morza - XVI wiek przyniosl nie tylko wyswobodzenie sie od wplywow Papierza i hiszpanskich Habsburgow, rzucajac Fryzje w ramiona Holendrow (Unia w Ultechcie bedaca podwalina Holenderskiej Republiki - miala miejsce w 1579 roku), ale tez podwoil ich wysilki w celu ochrony, tak ciezka praca zdobytych,wydartych morzu terenow.

      Na przyklad wyspa Texel ,najwieksza z Holenderskich wysp fryzyjskich,zamieszkiwana jest tylko przez okolo 13 000 ludzi, za to dzieki bajecznym warunkom przyrody-wydmom,bagnom,plytkim jeziorom i nisko podszytym bagnistym lasom - jest wprost rajem dla milionow ptakow.

Duza czesc wyspy, to wydarte morzu poldery,ktorych egzystencja zalezy w 100% od nieustannie pracujacych pomp, osuszajacych „wyspy ladu” (miedzy niezliczonymi kanalami),pomp czesto jeszcze napedzanym przez wiatraki, ktore na stale utorzsamiane sa  z holenderskim krajobrazem.Ponoc bylo ich w Holandi ponad 10 tysiecy... 

Czesto wspolczesnie gina one – te drewniane, nazwalbym je, klasyczne - w tle olbrzymich wiatrakow produkujacych prad czesto dla tych samych celow - napedzaja wyprodukowanym pradem olbrzymie pompy usuwajace wode spod polderow.

 Zreszta tak na marginesie-Holendrzy sa zawsze w pierwszym szeregu walczacych o ograniczenie emisji gazow cieplarnianych,sami dajac przyklad ..chocby aktywnym uzywaniem nie tylko tradycyjnie  ..rowerow, ale tez ,pojazdow rowerowo-elektrycznych i calkowicie elektrycznych samochodow...Spojrzcie - to fotki z przed kilku dni, z ulic Rotterdamu...

           Polnocna Holandia otoczona z 3-ch stron woda - Wandenzee,Morzem Polnocnym i od wschodu wielka zatoka wewnetrzna, Ijsselmeer Sea,obejmuje obszar okolo 2,660 km2,z ktorych wiekszosc lezy pod poziomem morza - az do minus 7 metrow .To wlasnie obszary polnocnej Holandi najbardziej narazone sa w przypadku przelania sie  wysokosci aktualnych zapor.To co pozostanie po katastrofie zalania...to tylko nadbrzezne, naturalnie, przez wiatry Morza Polnocnego usypane wydmy..siegajace kolo miasta Ijmuiden okolo 36 metrow n.p.m (to tamtedy przebiega sztuczny kanal laczacy Amsterdam z morzem) ,a kolo miasta  Overveen ,siegajace az 60 m wysokosci. Pozostale tereny polnocnej i srodkowej Holandii ,to obszary nieustannej walki z woda...Zeby cokolwiek na nich budowac , trzeba bylo holenderskiej mysli technicznej ,ciezkiej pracy ,pragmatyzmu i..uporu.

Niech tylko wspomne, zeby zbudowac w XVII wieku Palac Krolewski stojacy w centrum Amsterdamu (centrum usadowione jest tak naprawde na nasiaknietych woda bagnach, wolno plynacej rzeki Amstel – rzece, ktora dala nazwe miastu), trzeba bylo wbic w bagna - 13 659 drewnianych olbrzymich pali wykonanych ze sprowadzonego debu.Tak zwany „8 Cud Swiata” zbudowano na XIII wiecznej zaporze, ktorej budowa pozwolila wogole myslec o zalozeniu tutaj miasta.Palac krolewski zadziwia do dzisiaj... tym ,ze... wogole stoi, oraz alegorycznymi malowidlami van Helt Stockade.Mnie oprocz fenomenu flamandzkiego malarstwa , zadziwiaja ogrody.. ;o)).

Caly Amsterdam, to jedno z najbardziej plaskich miast na swiecie, to poprzecinana  160 kanalami(i ponad 1000 mostami i mostkami),szachownica 90 wysp, zabudowanych historycznymi perelkami architektury. Komu, jesli nie Holendrom chcialoby sie budowac tak przepiekne miasto, na tak niesprzyjajacym jakimkolwiek budowlom, podlozu...?
Ups! O malo co... zapomnialbym o Wenecjanach i o rosyjskim Sankt Petersburgu...Ten ostatni postawiony nie tylko na drewnianych palach, ale tez ... na przywiezionych statkami ze Skandynawi...granitowych glazach. O miano Wenecji Polnocy ... walczy tez kilka innych miast..(np.szwedzki Sztokholm, czy..polski Gdansk),ale gdzie im tam do wymienionych!!!

Istnieje konkurencyjna szkola do powyzszej,sadowiacej podwaliny miasta na drewnianych palach.Potwierdzenie tej drugiej znalazlem w rozmowach z mieszkancami Amsterdamu,... Wedlug niej , podstawowym zalozeniem  jest, ze miasto ..powstalo na osciach sledzi.Ups! 

      Pomysl zalewania solanka ryb, a szczegolnie sledzi w beczkach, nie jest nowy...Juz Rzymianie ..itd..itp.;o))  (patrz post # 67 -Portugalia - Sines...), i nawet zrodla pisane z lat pierwszego milenium tj. roku 1000,1030 i 1080-tego, wskazuja, ze pomysl przechowywania sledzi zamiast w ziarnistej soli(wysusza) - to w solance(efekt-palce lizac..), nie pochodzi od mieszkanca Amsterdamu Wilhelma Biervelieta z 1350 roku...Ale nie mowcie tego Holendrom...a tym bardziej  np.Portugalczykom i mieszkancom portugalskich, bylych koloni..(np. Brazylijczykom, czy mieszkancom Gwinei Bissau. Wszyscy oni wciaz desperacko przywiazani sa do suszonego sola..bacalhau ( powstalego z dorsza)

     Tak, czy inaczej Holandia ,czyli Niderlandy, staly sie potega sledziowa juz w XIV w. Wiazalo sie to nie tylko z opanowaniem przez Holandie zeglugi na  morzach swiata, ale takze z..wielkim zapotrzebowaniem floty (i wojsk na ladzie)..na konserwowane pozywienie.A sledzi bylo wtedy dostatek...
Krotko mowiac, sledzie w zalewie solnej przyczynily sie w znaczniej mierze do rozkwitu Holandii ,a w szczegolnosci Amsterdamu...Na drewnianych okretach przyczynialy sie tez do oszczednosci wody slodkiej..(ktorej zawsze bylo za malo), gdyz w przeciwienstwie do solonej suszonej ryby, wymagaly mniejszej ilosci wody do przygotowania posilku..
Cytujac autorke” Historii... jedzenia” - Maguelonne Toussaint-Samat- holenderscy producenci sledzia w beczkach –„przerobili tony smrodu sledziowego - w tony zlota”...no i oczywiscie  na stosach osci pozostalych po konsumpcji... zbudowali Amsterdam..- ale to juz przeciez wiemy... ups! 
Patenty typu wkladanie tej szlachetnej ryby do octu ,a takze do..smietany- to juz napewno pozniejsza historia..

Czy wielkim zaskoczeniem jest, ze z tak wielkim wysilkiem zbudowane przepiekne miasta - jakby z definicji,  sciagaly do siebie kwiat kultury europejskiej,byly tyglem nowych idei,miejscem pracy dla artystow, umyslow scislych i leaderem europejskiej cywilizacji?

W przypadku kosmopolitycznego Amsterdamu - moze wymienie tylko kilku z nich…Rembrandt i Vincent van Gogh(dla nie wtajemniczonych.. malarze ups!;o)),pisarzy Pieter Corneliszoon Hooft, Gerbrand Bredero, kompozytora zwanego Orfeuszem z Amsterdamu - Jana Pieterszoona Sweelincka,czy filozofow Barucha Spinoze i René Descartesa, ktorego wiekszosc prac byla tutaj ,w Amsterdamie, wydana. Gabriel Fahrenheit - urodzony Gdanszczanin, mial w Amsterdamie wytwornie swoich rteciowych termometrow i wynalezionego tutaj w Amsterdamie - higrometru.

Miasto Amsterdam slynie tez z pracy...prostych rzemieslnikow...Na przyklad- szlifujacych diamenty...ups!,a te, jak wiadomo sa najwiekszymi przyjaciolmi (pieknych;o)) kobiet!!! ..ach!... znowu zdryfowalem na inny temat...A mialo byc o krowach..holenderskich...

 Slynny BEEMSTER – krowi ser, jest produkowany na nastarszym i najslynniejszym , powstalym w 1612 roku polderze wyrwanym morzu.Ponad 400 lat pozniej - bogate soczyste trawy rosnace na tym polderze, zywia  szczesliwe krowy ,ktore z radoscia produkuja slynny ser BEEMSTER..ups!

 No dobrze... chyba poplynalem z fala...moze w praktyce nie jest az tak latwo, jak to opisalem, ale faktem jest, ze mleko z polderu Beemster jest uwazane ..uwaga ...w HOLANDII!! ...za najlepsze w kraju i na swiecie!! .
Farmerzy starannie dobieraja najlepsze mleko - codziennie ,z kazdego udoju testowane,sprawdzane przez najlepszych fachowcow, pochodzi wylacznie  z wolno,bezstresowo hodowanych krow, bo tylko takie krowy moga dac najlepsze mleko. Zasada jest prosta – im krowy szczesliwsze – tym lepsze jest ich mleko.

To wlasnie z tego mleka, od 1901 roku,przekazujac tajniki jego produkcji z pokolenia, na pokolenie, produkuje sie ser Beemster. Historyczne  targi serowe w pobliskim Alkmaar, slyna jako miejsce spotkan i handlu najlepszymi gatunkami sera (ze sa wspaniala atrakcja turystyczna..bylem/widzialem ..nawet nie wspomne).

     Kazde olbrzymie kolo sera przechodzi przez wiele rak w procesie recznej produkcji, ktorej tajemnice sa do dzisiaj zachowywane.Recznie mieszana i podgrzewana w scislych rezimach temperaturowych z zsiadlego mleka, podpuszczka,oddzielanie serwatki , formowanie,dojrzewanie i przechowywanie serow, maja swoje tajemnice, znane tylko bardzo waskiemu gronu serowarow.Oczywistym wiec jest - wolno zujace, bezstresowe krowy ,wolno produkuja najlepsze mleka ..wiec i serowarstwo potrzebuje czasu na wyprodukowanie najlepszego sera..
Wszystko jest ,jak polskiej reklamie..(dotyczacej co prawda innego produktu –ups!) ...wolno,wolno,wolno..:o)). Natomiast dosc szybko ..bo juz w 1999 roku - Poldery Beemster (jak rowniez tradycyjne sery tu produkowane) – trafily na swiatowa Liste Dziedzictwa UNESCO...

Kanaly dominuja caly obszar Holandi i sa intensywnie wykorzystywane w transporcie..Udalo mi sie kiedys przebyc jachtem Kanal Morza Polnocnego- przecinajacy ,z Amsterdamu ,cala Polnocna Holandie , przebiegajacy przez wymieniony wyzej Alkmaar,az do bazy marynarki wojennej w Den Helder..Uwierzcie... Bajka!…i  material na inny post;o)).

Dla porzadku wymienic tez nalezaloby Polnocny Kanal Holandii,kanal Merwede ,kanal Zaan i caly przemyslowo wykorzystywany system drog wodnych,  miedzy Amsterdamem ,a  Rotterdamem - przez system sluz i kanalow przebiegajacych przez Haarlem,Leide i Hage ,oraz obszary historycznego portu Delf. Jesli juz o tym mowimy, tam tez mimo, ze pod poziomem morza, zyja szczesliwe krowy …Wystarczy,iz nadmienie, ze na tym obszarze jest ponad 150 wielkich zlewni mleka i..serownie.Do juz wymienionego Beemster ,dodam miasto Gouda..brzmi znajomo?? TAAK!! wszystkim...i to...NA CALYM SWIECIE.!...a moze tez kojarzy wam sie Edam? Ups!;o))

      Rotterdam,z ktorego pochodzi sporo zamieszczonych w tym poscie zdjec...

po raz pierwszy pojawil sie na mapie Niderlandow w 1328 r. i wyrosl na jeden z 3 czolowych portow swiata - dzieki polozeniu geograficznemu , polaczeniu kanalami i rzekami z Renem, oraz z...zaglebiem Ruhry w Niemczech.Kanal glebokowodny zbudowany w 1872 umozliwil wplywanie na rzeke Maas duzych oceanicznych statkow,przyspieszyl rozwoj i prosperity historycznego miasta.Powstale na zachod od niego, duze kompleksy portow znane pod nazwa Europortu, pozwolily na ciagla ekspansje przemyslu praktycznie kazdej galezi ,w oparciu o transport oceaniczny ,dostawy polproduktow i o swiatowym zasiegu, eksport.Tak, to rowniez tutaj, w ostatnich latach podzielone na 3 etapy powstaja najwieksze na swiecie terminale kontenerowe..

 obslugiwane..doslownie... przez roboty...Juz o tym bylo na mojej stronie na Face Booku – Zabiore Was...ale powtorze-nie spotkacie tam robotnikow obslugujacych ruch kontenerowy-wszystko odbywa sie z centralnego biura..Sterowane komputerowo transportery(bez kierowcy!!!) jak w filmie SF ,kraza ze stala predkoscia po utartych i kontrolowanych elektronicznie sciezkach,dostarczajac i odbierajac kontenery spod, sterowanych komputerowo dzwigow/gantr kontenerowych(tam jednak jest kontrolujacy proces zaladunku czlowiek).Ta monotonia i bezosobowosc procesu zaladunku i wyladunku olbrzymich transoceanicznych kontenerowcow jest az przerazajaca...Czy tak wyglada wioska cyborgow???  
Dziala to wszystko bezblednie do czasu ..az sie wkradnie wirus..co niestety sie juz zdarzalo...Sam tego doswiadczylem na statku stojacym w terminalu pod zaladunkiem...wtedy juz na pewno musi pojawic sie czlowiek..bo caly terminal, jak za dotknieciem czarodziejskiej rozdzki

..zatrzymuje sie w bezruchu...

Nie, to nie cyborg....

to pomnik poswiecony cywilnym ofiarom II wojny Swiatowej w Rotterdamie. Z histori pamietamy, ze wiekszosc starego miasta Rotterdamu zostala zniszczona nalotami dywanowymi aliantow w czasie II wojny swiatowej..po niej z wielkim wysilkiem, nowoczesnie zaplanowane miasto.. zostalo odbudowane...

      Mowiac o Rotterdamie, nie sposob nie wspomniec o Erasmusie…z Rotterdamu.Pisarz, filozof i nauczyciel,ktory wlasna interpretacje wloskiego Renesansu, zaadoptowal i wyjasnil polnocno europejskim intelektualistom swojego czasu.

               Jego pomnik stoi naprzeciw wejscia do odbudowanego  z gruzow ,zniszczonego dywanowymi nalotami Aliantow w II wojnie swiatowej, kosciola gotyckiego (powstalego miedzy 1449, a 1525 rokiem)… Oryginalny carilion z XVII w. i najwieksze w Holandii wspolczesne(1973r) organy,zdobia jego wnetrze.

W bibliotece Uniwersytetu w Groningen (1614 rok powolania!) znajduje sie przetlumaczona na lacine przez Erasmusa z Rotterdamu, kopia Nowego Testamentu opatrzona uwagami ...Marcina Lutra – Ojca Reformacji . Groningen bylo w zamierzchlych czasach Rzymskim obozem wojennym – co dalo jak w wielu innych miejscach Europy i Afryki,zaczatek miasta. Ufortyfikowano je w 1255 roku , a pod koniec XIII w. dolaczylo jako jedno z pierwszych miast do Ligi Miast Hanzeatyckich

Na zdjeciach-Dezyderiusz Erasmus namalowany w 1523 przez Hansa Holbeina i na ..muralu mu poswieconym... w dzisiejszym Rotterdamie.

Chociaz Erasmus jest w histori Europy uwazany za prekursora Reformacji, gdyz jego listy i prace byly zakazane i na indeksie  Kosciola,trzeba uznac jego dorobek  raczej jako humanisty buntujacego sie przeciwko ciemnocie, ignorancji.

         W przeciwienstwie do Lutra i Jana Kalwina, nie byl reformatorskim teologiem. Do konca pozostal raczej szanowanym krytykiem i fakt , praktykujacym katolikiem,choc nigdy nie akceptowanym w pelni , ani przez Katolikow ,ani przez Reformatorow,gdyz zawsze odmawial zwiazania sie w pelni z ktorakolwiek ze stron sporu.

Sredniowieczny opis obrazu z 1514 roku flamandzkiego artysty Quentina Massys przedstawiajacy bankiera i jego pozornie zatopionej w lekturze religijnej ksiazki, zony (obraz wystawiany w Luwrze) - byl inspirowany wlasnie postrzeganiem swiata przez Erasmusa i mocno krytykowany w jego essejach .Opisywal i krytykowal otaczajacy go Swiat Uludy - pozornie dewocjonalnie religijny ,ale tak naprawde zogniskowany na wartosciach wyrazanych wylacznie w zlotych holenderskich guldenach...

      To tutaj , w Rotterdamie, wiodacym porcie swiata, gdzie zbiegaja sie swiatowe linie zeglugowe,znajduje sie centralna zapora chroniaca ..45% kraju i praktycznie ponad 60% jego mieszkancow , przed furia zalewajacego go morza .

Tak naprawde jest to korek zamykajacy system obronny w postaci najwiekszych na swiecie plywajacych ,ale w razie godziny „W” - zamknietych i zatapialnych wrot  ruchomej sluzy kontrolujacej ...niekontrolowany superprzyplyw.

Po tragedii skomasowanego ataku furi morza,supersztormu i wielkiego przyplywu z 31 Stycznia 1953 roku, kiedy to ucierpiala ¼ kraju , Holendrzy zaczeli budowac tzw. Mur Holenderski, majacy zaslonic kraj przed furia zywiolow.W sumie 3500 km konstrukcji hydrotechnicznych, walow i sluz , mialo oslonic kraj przed powtorzeniem sie tej tragedii spowodowanej 7.5 metrowa fala przelewajaca sie przez istniejace owczesnie waly.Pomimo wydania (w sumie) 3.5 tryliona dolarow na budowle hydrotechniczne - ponownie ,w styczniu 1995 ,trzeba bylo ewakuowac w czasie podobnego sztormu - 250.000 ludzi.To wlasnie po tym ,kolejnym zagrozeniu - cala zatoka Ijsselmeer Sea,oraz doplywy holenderskich rzek, az po wschodnia Skalde - zostaly odciete od wplywow morza najdluzszym na swiecie systemem ruchomych sluz.

Jej najdluzszy 30 km odcinek,znaczy widziana z kosmosu autostrada przebiegajaca na szczycie .Tak na marginesie - czego w koncu w dzisiejszych czasach nie widac z kosmosu?? ”Kosmonauci „ zwani - nie wiadomo czemu ..ups!(wiadomo wiadomo;o))... Big Brotherami.. latwo moga ocenic rozmiar Twojego buta i sprawdzic, czy chusteczke w lewej kieszeni masz porzadnie zlozona... ups!.

Calosc konstrukcji jest swiatowym osiagnieciem hydrotechnicznym. Sklada sie z betonych , najwiekszych , kiedykolwiek zbudowanych segmentow betonowych i ..ruchomych,500 tonowej wagi (kazda z nich), zapor.

Podobnie przedstawiony tutaj z lotu ptaka „korek” – ruchoma sluza-wrota zamykajace tzw. Nowy Kanal rzeki Maas w Rotterdamie ( a tak dokladniej - w Hook van Holland)  – na codzien ,przy zwyklych ,nie ekstremalnych przyplywach i odplywach morza - pozostaja otwarte na swobodny przeplyw ozywczych wod morskich,umozliwiajac rownoczesnie normalna zegluge oceanicznych statkow do i z portu.Tylko dzieki takiemu systemowi, wewnetrzne wody Holandi sa ciagle rajem dla ptakow, fok i ryb.

Dopiero zle prognozy pogody, przewidywany gwaltowny,superprzyplyw ,lub sztorm – w oparciu o komputerowa analize i ...ostateczna decyzje czlowieka - zamknie dostep tych extremalnych furii oceanu, do holenderskiego wybrzeza. Podobne z zalozenia sa systemy obrony nisko polozonych innych miast – Londynu ( slynna Bariera na Tamizie ) ,czy zapory plywowe w Hamburgu ,czy Antwerpii.

          Na zdjeciach Holenderski – korek- Brama Plywowa na Nowym Kanale rzeki Maas , w stanie zamknietym - w trakcie testow... i porownanie jednego jej skrzydla-prawego... do..wielkosci wiezy Eifla w PARYZU.

Czy Holendrzy moga spac spokojnie? Raczej nie..

Czy ktoregos dnia znikna pod wzburzonymi falami oceanu, jak legendarny „Flying Dutchman”- Latajacych Holender??? Pewnie tez nie tak szybko..technologia, wspolczesna technika i Unia Europejska ..na to nie pozwola...

Jaka przyszlosc czeka ich zrelaksowane dzisiaj, holenderskie krowy .? 
      Pozostala czesc naszego wielkiego, ale przeciez ograniczonego do Kuli Ziemskiej, Swiata...wyglada, ze zasypuje ...gruszki w popiele.Choc to przeciez Bismarck twierdzil,ze dobry sen moze tylko odebrac swiadomosc calego procesu produkcji..kielbasy i...zajmowanie sie swiatowa polityka, to tej polityki swiatowej przerazajace efekty zaniechania...i raczej brak zdolnosci przewidzenia dlugoterminowych efektow ( chocby uzywania z uporem maniaka, kopalin zamiast zrodel odnawialnych i szalenczego wprost wycinania lasow na calym globie)...dotycza bezposrednio wszystkiego...co na tej Ziemi (jeszcze) zyje.

 Na poczatku XX w. Krolowa Wilhemina stanowczo odrzucila pomysl zdobycia Holandi(Niderlandow) przez roslych ..tylko na 2 metry, doborowych zolnierzy Kaizera Williama II...Dzisiaj, hipotetycznie,gdyby aktualna holenderska krolowa Beatrix znalazla sie w podobnej sytuacji - zolnierze najezdzcy musieliby miec miedzy 5 ,a 7 metrow wzrostu..Na takiej bowiem  glebokosci znajdzie sie ponad 40% obszaru Holandii i 65% jego ludnosci - w przypadku przelania ,lub swiadomego otwarcia sluz.Bogate ziemie Holendrow, w najglebszych miejscach, znajda sie ponad 7 metrow pod woda.

Co sie stalo?? Otoz wiele,bardzo wiele ..na przestrzeni ostatnich 100 lat – sredni poziom Oceanow wzrosl przez globalne ocieplenie klimatu, rozpuszczone czapy lodowe biegunow splynely do Oceanow, podnoszac regularnie jego sredni poziom. Ciagle pompowana spod holenderskich polderow woda spowodowala, ze poldery –pozbawione naturalnego nasaczenia gleby,saturacji woda...zapadaja sie coraz glebiej ..z przerazajaca juz predkoscia.Im wiecej tej wody nowoczesne, superwydajne pompy zasilane ekologiczna ,odnawialna energia wypompuja – tym szybciej chronione poldery sie zapadaja.

Wszystko wiec lezy w rekach i humorach Neptuna , Krola Morz-jego pomnik ustawiono nad rzeka Maas w Rotterdamie - ale gdzie tam mu naszego Gdanskiego ;o))

Problem wzrastajacego poziomu Oceanu Swiatowego dotyczy wszystkich na swiecie-najszybciej czesci Niemiec,Belgii, w mniejszym stopniu Angli(Tamizy), wielkiej czesci dorzecza Mississipi..Dla koralowych wysp oceanicznych i niestety wielu jeszcze innych miejsc na Ziemi – smierc , czyli znikniecie pod powierzchnia Oceanu, czai sie doslownie tuz za rogiem.Na przyklad samotna pacyficzna wyspa Nauru...opisywane w poscie # 42.... znika doslownie w oczach...a przeciez sa wyspy Pacyfiku, ktorych wysokosc nad poziom morza ..siega zaledwie...30 cm.

W „Weselu” Wyspianskiego mielismy slomiane chocholy bezmyslnie tanczace w ogrodzie..i proroczo przewidziane przez Artyste zachowania wspolziomkow  pogubionych, jak dzieci we mgle... 

Wspolczesnie ,w skali swiatowej ,popatrzmy w lustro – bo nie ma na Ziemi niewinnych -- mamy do czynienia ze ...soba - otumanionego technika i wyscigiem szczurow czlowieka XXI wieku i jego ,o swiatowym juz zasiegu Cywilizacje.Niewiele niszy, nieskazonych nasza cywilizacja ,jeszcze w tym swiecie sie zachowalo...

Na zdjeciu niebo na redzie Ijmuiden – niebo zlowieszczo poprzecinane sladami kondensacji przelatujacych samolotow do i z Amsterdamu...
Ktory z tych wschodow slonca bedzie ostatnim dla Holandii?

 Ktory z nich bedzie ostatnim dla „cywilizacji czlowieka”??? 
Tego , moze na szczescie, mimo tylu przeciez proroctw ..ciagle nie wiemy..

Ale nie bedziemy sie zaglebiac w istote tych ,dla osob swiadomych faktow - przerazajacych scenariuszy.

Powyzsze dywagacje pozostawimy na poziomie wariacji na...pozornie inny temat...Szczesliwe holenderskie krowy...

                                                                

© cpt.Roman Micinski