cpt. Roman Miciński 
.
..ZABIORĘ WAS ® :
© cpt.Roman Micinski _________________________________________
San Jacinto, to mokradla ujscia rzeki, o tej samej nazwie ,oraz dwoch naturalnych terenow zalewowych –Buffalo Bayou(mokradlo Bawola) ,oraz Vince’s Bayou( mokradlo Vincenta) otaczaja nieregularna polac terenu , tworzaca niewielka wyspe,z małym wzgorkiem posrodku,ledwo pare metrow wyrastajacym ponad pozostale olbrzymie tereny zalewowe, poludniowej czesci dzisiejszego Texasu.To dzieki poglebionemu kanalowi, oplywajacemu w poblizu promu Lychburg, wyspe San Jacinto - wielkie oceaniczne statki mogą doplynac do portow Houston. Mokradla do dzisiaj, mimo osuszen i zabudowy przemyslowej , stanowia ostoje nie tylko dla ptactwa wodnego , ale tez aligatora amerykanskiego..ktorego rola w opisanej bitwie jest nie do przecenienia..
To niewielkie wzniesienie na wyspiej,teraz zabudowane ..najwyzszym obeliskiem wojennym na swiecie( obelisk z 1939 roku - prawie 173 metry wysokosci),dnia 21kwietnia 1836, było swiadkiem bitwy pod „San Jacinto”, która należy do ..najwazniejszych w histori swiata.Bylo tez, roztrzygnietego na polu bitwy, zderzeniem dwoch przeciwstawnych swiatow i filozofi, reprezentowanych przez dwie silne osobowosci - Antonio López de Santa Anna –generala, dyktatora Meksyku ,pechowca i prominetnego..nieudacznika, wielokrotnego prezydenta Meksyku, reprezentujacego porządek postkolonialny,oraz Samuela Houstona – dowodce kolonizujacych poludnie Ameryki osadnikow,przyszlych TEKSANCZYKOW. Jeśli znaczenie tej bitwy w histori swiata mierzyc jej efektami – to należy się z tym zgodzic , ze spowodowala dlugi szereg wydarzen, jak przewracane kolejno kostki domina i przez to była jedna z najbardziej znaczacych w Histori.
Na samym poczatku XIX wieku aktualny Teksas
był częścią Meksyku , ale czescia prawie niezamieszkaną.Tymczasem w latach 20-tych
XIX wieku rozpoczął się napływ anglojęzycznych osadników ze wschodu, ze
skolonizowanych już obszarów Luizjany i Arkansas,którzy napotkali tutaj lokalnych przybyszow z obszarów na północ od Rio Grande(meksykanska
nazwa- Rio BRAVO del Norte - aktualnie czesc jej ponad 3000 km biegu stanowi na
dlugosci ponad 2000 km - granice USA-Meksyk), których nazywano tejanos. Jedni i drudzy byli w opozycji do
prezydenta Meksyku – Antonia Lopeza de Santa Anny, który, wybrany powtórnie na
to stanowisko… ogłosił się dyktatorem.
Antonio de Padua María Severino López de Santa Anna
y Pérez de Lebrón (1794-1876) w skrocie
Santa Anna
- był synem niskiego urzędnika
hiszpańskiej koloni w Meksyku,osiagniecie stopnia kapitana w armii hiszpańskiej
wydawaloby się wiec jego szczytem marzen, ale nie ze swoimi ambicjami i nie w czasach, w których przyszlo mu zyc. Santa Anna posiadał przyciągającą osobowość ,oraz
wybitne zdolności przywódcze.Jednak Jego ekstrawagancki styl życia, umiłowanie
luksusu i żądza władzy połączone z niekompetencją w sprawach państwowych-
doprowadziły Meksyk na skraj katastrofy, a jego samego do ubóstwa i utraty
resztek szacunku.
W czasie walk o niepodległość Meksyku walczył
na przemian po… obu stronach-powstancow i hiszpanskich Royalistow - w danej
chwili tam,gdzie widzial korzysci dla siebie i swojej kariery. W 1821 r. popieral
powstancow przeciwko Hiszpani, natomiast w 1823 r. wziął udział w przewrocie
przeciwko Iturbidemu, powstanczemu
prezydentowi Meksyku, który został obalony. W 1828 r. ponownie wsparł powstancow
i Vicente Guerrero w jego walce o urząd prezydenta, ale później doprowadził do
jego usunięcia z urzędu.Wystapil znow po
stronie powstancow w 1829 roku i za udzial w w walkach z Hiszpanami ,ogloszono
go „bohaterem Tampico”(miasto w polnocno-wschodnim Meksyku.To już była prosta
droga do..Prezydentury Meksyku w 1833
roku, która zamienil, wbrew demokratycznym zapowiedziom w kampani prezydenckiej,w
totalitarna dyktature…
Raport
otrzymany przez Santa Anna, od wyslanego do Texasu meksykanskiego generala byl
jednoznaczny - albo zajmie siłą Teksas natychmiast, albo będzie on stracony dla
Meksyku na zawsze, bo tam, gdzie inni posyłają armie inwazyjne, Amerykanie
wysylali swych osadników. A populacja Amerykanow i europejskich osadnikow w
Texasie rosla lawinowo ,przed 1834 było ich juz 20 tys., w 1835 tylko jeden bród graniczny
przekraczało 1000 osób miesięcznie. W rok później, w Teksasie było już ok. 35
tys. Amerykanów, czyli dziesięciokrotnie więcej niż meksykanskiego pochodzenia tejanos. Naplywowi Amerykanie siejac idee
demokracji, uzbrojeni w egzemplarze liberalnej konstytucji Meksyku(która Santa
Anna wlasnie zawiesil, wprowadzajac dyktature) ,rzadali jej respektowania ,co wczesniej,
czy pozniej wywola rewolucje. Santa Anna odrzucił brutalnie pokojowe porozumienie
z osadnikami,zabronil dalszego osadnictwa, oraz niegrzecznie odrzucil amerykanska
propozycje wykupu Teksasu za 5 milionow dolarow.Posłał natomiast na północ
swego szwagra, gen. Martina Perfecto de Cos, by zaprowadził w Teksasie
porządek. 2 października 1835 de Cos, na czele 800 żołnierzy przekroczył Rio
Grande.
W
kilka dni później wydzielony szwadron kawalerii dotarł do miasteczka Gonzales z
żądaniem zwrotu starej armaty pożyczonej osadnikom do obrony przed Indianami.
Osadnicy wywiesili transparent z napisem „Chodźcie i weźcie sami”, co
Meksykanie pojęli dosłownie… stara armata – załadowana gwoździami, prętami i
końskimi podkowami – zdziesiątkowała ten oddział… Santa Anna nie mógł darować
takiej zniewagi. Ruszył na czele karnej ekspedycji 4 tys. żołnierzy ,na granicy dolaczylo do
niego jeszcze 1,5 tysiąca doborowych zolnierzy armi meksykanskiej. Hasłem
wyprawy było - „Śmierć buntownikom”.
Ten
ptak „przesladowal” mnie w trakcie wedrowek po polu bitwy San Jacinto- czyzby
osobiscie Samuel Houston??...tym razem nie zartuje..
Na
wyspie Hiwassee, w doplywie rzeki Tennessee wraz z indianami spedzil kilka lat,
odwiedzajac rodzine w Mariville(Tennessee) okazjonalnie, co kilka miesiecy.Serca
Czerwonych Braci z plemienia Cherokee zdobyl odwaga - walczac z nimi przeciwko
innemu plemieniu i to pomimo odniesienia 3 ran.Podobnie w roku 1813, w trakcie
wojny z Anglikami, ponownie pomimo trzech ran, wslawil się na polu bitwy pod
Horsehoe Bend – co docenione zostalo przez Andrew Jacksona-przyszlego
prezydenta USA. Po wyleczeniu ran i uzupelnieniu edukacji ,zostal
prawnikiem,oskarzycielem sadowym, w koncu reprezentantem stanu Tennessee w
Parlamencie ,aby w 1827 wygrac elekcje na Gubernatora stanu Tennessee,co wraz z
pozniejsza Prezydentura i Gubernatorstwem Texasu (1859), uczynilo go jedynym w
histori USA gubernatorem, który sluzyl w dwoch roznych stanach.Po
kontrowersyjnej scysji i bojce z Kongresmenem Williamem Stanbery z Ohio ,(Houston zarzucal mu defraudacje
funduszy przeznaczonych dla przenoszonych do rezerwatow Indian, w tym Indian
Cherokee),a któremu na szczescie wycelowana bron w Houstona- nie wypalila,Samuel
był sadzony i skazany na zaplacenie 500 dolarow grzywny.Bez jej uiszczenia-Houston
opuscil w 1832 roku USA i wyjechal do meksykanskiego Teksasu,gdzie szybko
dolaczyl do radykalow dazacych do niepodleglosci stanu.W 1836 roku,po lutowych
negocjacjach z indianami Cherokee ,2 marca w swoje 42 urodziny(sic!) Houston w Washington
on the Brazos podpisal Teksanska Deklaracje Niepodleglosci ,stajac się niemal
rownoczesnie, z mianowania prezydenta USA- komendantem teksanskich sil
rewolucyjnych, skladajacych się w tym czasie z 312-tu, zle wyekwipowanych i
slabo uzbrojonych osadnikow,wolontariuszy z 12 europejskich narodowsci( w tym
kilku Polakow!),oraz okolo160 tejanos..
Na wiesc o karnej ekspedycji Santa Anny - Sam Houston wezwał Amerykanów do wsparcia
Teksańczyków. Orędzie głosiło: „Niech każdy, kto umie strzelać, przybędzie do
Teksasu z jak najlepszą strzelbą i setką sztuk amunicji”. We wszystkich stanach
USA zaczęto zbierac pieniadze, formowały się bataliony ochotników ,ale do
obrony zdobytego ledwie pare tygodni wczesniej, wysunietego na poludnie Alamo
(blisko aktualnie granicznej rzeki Rio Grande(Rio Bravo)-starej,rozpadajacej
się,kompletnie nie nadajacej się do dluzszej obrony misji kolo San Antonio de
Béxar,dotarl Davy Crockett, słynny
zagończyk, myśliwy i bajarz, oraz znany
każdemu miłośnikowi broni białej, awanturnik i człowiek pogranicza, Jim Bowie.
Misja w Alamo
W
Alamo,zgromadzilo sie tylko 182-ch, gotowych na wszystko, ale slabo uzbrojonych ochotnikow,
przeciwko 3000-nej, silnie uzbrojonej meksykanskiej regularnej armi Santa Anny … 6 marca 1836 roku, o godzinie piątej rano, meksykańscy
trębacze zagrali „Deguello” (pieśń o podrzynaniu gardeł) i 2600 żołnierzy ruszyło
do szturmu na mury starej misji. Zginęli wszyscy Teksańczycy i ponad… 600
Meksykanów. Santa
Anna był w natarciu ,a szereg
wygranych i krwawych bitew ze slabo uzbrojonymi i zorganizowanymi kolonistami ,utworzylo
mu droge to opanowania calego Teksasu i zdlawienia rewolucji.Wspomnijmi tylko bitwy
pod Agua Dulce 2 marca,slynne Alamo 6 marca,Refugio 14 marca i ponownie 16
marca, oraz masakre w poblizu Goliath 27 marca ,gdzie Santa Anna kazal
rozstrzelac ponad 342 jencow…potwierdzajac tylko, ze w tej wojnie jency nie
będą brani - o czym uprzejmie i osobiscie zawiadomil listownie samego
Prezydenta USA…
Jednak to 13-dniowe oblężenie Alamo mimo, ze
krwawo zakonczone, powstrzymało nieco pochód sił meksykańskich pod wodzą gen. Santa Anny, a Samuelowi Houstonowi pozwoliło na zebranie wojsk...okolo 800
niezdyscyplinowanych i zle uzbrojonych ,ale zdesperowanych ochotnikow.Byli
wśród nich Tejanos,Anglicy,Szkoci Meksykanie(sic!) ,Francuzi,Niemcy Wlosi i
Amerykanie…Było tez kilkoro Polakow.
General Santa Anna ruszył na czele swych wojsk na wschód, by ostatecznie
zgnieść rebeliantów i przywrócić władze Meksyku nad Teksasem. Dysponował
wówczas ok. 2,5 tys. żołnierzy, gdyz popełnił szereg błędów, jakimi było , przede
wszystkim podzielenie swojej armii na trzy operujące niezależnie części , w
nadziei, że uda mu się okrążyć siły teksańskie.Sam Houston wycofywal się w kierunku przeprawy promu Lychburg, nie
mogac przeciwstawic sie przewazajacym silom, lepiej uzbrojonej, regularnej armi.
BITWA
- Dzien
21 Kwietnia 1836 roku zastal sily Houstona w debowym zagajniku kolo Buffalo
Bayou(mokradla Bawola), naprzeciw szeroko rozlanej rzeki San Jacinto, naprzeciwko schowanego za
niskim, porosnietym wysoka trawa wzgorkiem poludniowego polwyspu wyspy San Jacinto.Sily
Santa Anny nadciagnely nieco pozniej i rozlozyly się obozem na sjeste, majac za
plecami ten polwysep,mimo uwag kilku meksykanskich oficerow ,ze nie jest to
dobra strategicznie pozycja..Ale Santa Anna
zignorowal te uwagi,bedac przekonany, ze wyczerpani marszem po zabloconych
bezdrozach ochotnicy Houstona – nie sa w stanie im zagrozic.
Obie armie znalazly się w pulapce na
wyspie,kiedy 2-ch ludzi Houstona zniszczylo jedyna realna droge odwrotu -
drewniany most ,gdyz bedacy za plecami Houstona prom Lunchburg, nie mogl sluzyc
realnej ewakuacji tak duzych sil….General Sam Houston ,o drugiej po poludniu,na wiesc o zniszczeniu
mostu,wysylajac niewielkie sily generala Sidneya Shermana wdluz mokradel do
ataku bocznego,okrzykiem „Zycie ,lub smierc..” zarzadzil zaskakujacy, ale tez
samobojczy,przy tej dysproporcji sil - atak frontalny,poprzez trawiaste
wzgorze.
Trase tego kilkusetmetrowego ataku znaczy wspolczesnie widoczny na zdieciu prostokat
wody..Natomiast na miejscu bitwy-stoi najwyzszy na swiecie obelisk, ukonczony w 1939 roku
i zwienczony 220 tonowa -„Samotna Gwiazda Texasu”,w budynku pod nim jest muzeum
bitwy.
Atakujacy pieszo osadnicy teksanscy,skryci w wysokich trawach..nie byli widoczni dla wroga do ostatniego momentu,ale to wlasnie atakujacy z boku zolnierze Shermana wznosili slynny okrzyk „Pamietajcie Alamo,Pamietajcie Goliath”-(Remember The Alamo/Goliath”) - przypisany pozniej Houstonowi przez historie... Wtedy to -1360 meksykanskich, totalnie zaskoczonych, odpoczywajacych w trakcie popoludniowej sjesty zolnierzy Santa Anny, (on sam z drzemki obudzil się kiedy już bylo za pozno),wpadlo w panike ,a zaatakowani z dwoch stron jednoczesnie, ratunku szukali na mokradlach…
Bitwa
trwala raptem …18 minut i przy stracie 9 zabitych i 28 rannych rewolucjonistow -
przyniosla im pelne zwyciestwo.Sam Houston,
mimo ze ubito pod nim dwa konie i zostal ranny w noge(kostke) - poszukiwal
wśród jencow Santa Anny.Meksykanie w sumie stracili 630 zabitych i 200 rannych,reszta
armi meksykanskiej szukala ratunku na bagnach…Uciekinierow wylapywano jeszcze
przez dwa dni . Po bitwie
, jakby w odzewie na „Pamietaj Alamo,pamietaj Goliath..tuz przed egzekucja
czesci zolnierzy meksykanskiej armi - wolali oni „Ja nie (byłem) Alamo, Ja
nie(byłem ) w Goliath”…
Santa
Anna uciekł
z pola bitwy, uprzednio zrzuciwszy mundur generalski. Gdy został wzięty do
niewoli, twierdził, że jest szeregowcem, później ,gdy okazalo się, ze nosi
jedwabna koszule, twierdził, że jest oficerem. Wszystko się wydalo, gdy został
przyprowadzony do obozu,wszyscy inni meksykanscy jeńcy, z szacunkiem wstali i
oddali salut na widok swojego Prezydenta i Generala… Houston w koncu musial
ratowac go przed linczem wściekłych Teksańczyków...Prominetny wiezien po przewiezieniu
do Velasco, na pokladzie szkunera „Independence”-podpisal 14 maja 1836 roku
uklad pokojowy, uznajacy niepodleglosc Texasu…
Dalsze
losy naszych bohaterow Bitwy pod San Jacinto wymagalyby osobnej..ksiazki.
Wspomne tylko ze Santa Anna- w sumie 7- krotny Prezydent Meksyku (sic!), przezywal wzloty i upadki, zostajac bohaterem(po stracie nogi w przypadkowym ostrzale uchodzacych z Veracruz okretow francuskich),lub wielokrotnie szukajac ocalenia na Kubie,Jamajce, w Kolumbi i w USA -po politycznych porazkach. W koncu nawet najwieksi konserwatywni sojusznicy Santa Anny , mieli już dość jego „politycznych i wojskowych talentów”, korupcji, znikajacych w jego kieszeni funduszy i ..sprzedazy terytoriow Meksyku, jako prywatnej wlasnosci.Po ogloszeniu generalnej amnestii w 1874 roku powrocil do Meksyku, aby w nieslawie, schorowany(oslepl pod koniec zycia) , bez grosza przy duszy i opuszczony przez wszystkich - umrzec 2 lata pozniej. Jego imieniem nazywany jest suchy goracy wiatr fenowy(opadowy,podobny do halnego) wiejacy z gor Sierra Nevada ,w kierunku poludniowej Kaliforni…
Natomias
Samuel
Houston-po wyleczeniu ran
–pelnil dwukrotnie funkcje prezydenta Republiki Texasu, po przylaczeniu do USA
zostal senatorem ,potem gubernatorem stanu. Gdy poludniowe stany oglosily
secesje(wojna secesyjna 1861-1865)-nie uznal jej, argumentujac to w miescie Galveston nastepujaco-
”..Unionisci nie sa tak impulsywni jak my, ludzie Poludnia..bo zyja w zimniejszym klimacie,ale kiedy już rusza i nabiora
rozpedu, sa jak lawina i czego jestem pewien i obawiam sie…z latwoscia zgniota
nasze Poludnie”.
Konca wojny i kleski Poludnia już nie doczekal - zmarl w 1863 roku w Huntsville, w Teksasie.Najwieksze miasto stanu Teksas i jego stolica , zalozona w 1836 roku nosi jego imie, a ocalaly budynek w centrum miasta oznakowany jest , jako miejsce jego pobytu w latach 1837-1838.
Konca wojny i kleski Poludnia już nie doczekal - zmarl w 1863 roku w Huntsville, w Teksasie.Najwieksze miasto stanu Teksas i jego stolica , zalozona w 1836 roku nosi jego imie, a ocalaly budynek w centrum miasta oznakowany jest , jako miejsce jego pobytu w latach 1837-1838.
Jeśli
mierzac rezultatami wywolanymi w histori kontynentu amerykanskiego-bitwa San
Jacinto należy do ..najwazniejszych.Wolnosc Texasu wywalczona tym lokalnym
atakiem,doprowadzila do wojny zwanej Meksykansko-Amerykanska (1846-1848) ,która
z kolei doprowadzila do powstanie takich stanow jak: Texas,Nowy Meksyk,Arizona,Nevada,Kalifornia,Utah,
oraz czesci Kolorado,Wyoming,Kansas i Oklahoma - wiec w sumie..jednej trzeciej
czesci aktualnych stanow USA! Jeśli policzymy to w ….milach
kwadratowych..przekroczymy ich jeden milion!!!
Miejsce
bitwy - bedac Miejscem Pamieci Narodowej, szczególnie bliskim sercu
Teksanczykow, jest rowniez miejscem ostatniego postoju Pancernika USS „TEXAS”
(rok budowy1912, napedzany ostatnia, najwieksza,klasyczna 4 cylindrowa maszyna
parowa o mocy 27000 koni mechanicznych).Jest on tak zacumowany,w specjalnej
zatoczce, ze dziala(10 dział kal. 356 mm
artyleri glownej) USS Texas, mogloby wspomagac atak osadnikow Samuela Houstona na armie Santa Anny ...gdyby nie dzielilo bitwy, od
wodowania pancernika, prawie 80 lat Histori.. 
Zdiecia Autora - Reprodukcje- Wikipedia
Autor powyzszego zdiecia –USS TEXAS/Monument San Jacinto we mgle - Louis Vest – Wikipedia
© cpt.Roman Micinski
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz